We want our privacy

Niedawno amerykański serial animowany „South Park” wypuścił odcinek, który skupiał się na parze łudząco podobnej do księcia Harry’ego i księżnej Meghan. Owa para podróżowała po świecie w ramach swojej The Worldwide Privacy Tour / Ogólnoświatowego Privacy Tournee, by wszędzie i wszystkim pokazać, jak bardzo ważne jest dla niej „privacy”.

Privacy

“Privacy” łatwo przetłumaczymy na „prywatność” w sensie: (1) – bycie samemu, samotność, spokój oraz (2) – bycie wolnym od uwagi mediów, ludzi, społeczeństwa itp.

Trudno raczej znaleźć „bycie wolnym od uwagi mediów” oraz „samotność”, jeśli jeździ się po świecie i udziela wywiadów mediom, nawet jeśli niesie się ze sobą transparenty z jasnymi hasłami: Stop looking at us / Przestań na nas patrzeć i We want our privacy / Chcemy naszej prywatności.

Przymiotnik „private”, czyli – prywatny

Przymiotnik „private” ma wszystkie trzy znaczenia, jakie ma „prywatny” (wg Słownika Języka Polskiego), czyli: stanowiący czyjąś osobistą własność (np. a private jet / prywatny odrzutowiec), niepodlegający państwu ani żadnym instytucjom publicznym (np. a private hospital / prywatny szpital) oraz dotyczący czyichś spraw osobistych i rodzinnych (np. a politician’s private life // prywatne/rodzinne/osobiste życie polityka).

Private joke, private corner i private person

„Private conversation” bez trudu przełożymy na – prywatna rozmowa. Uczestniczą w niej tylko pewne osoby i może ona dotyczyć sprawy, jaka dotyka tylko te osoby. I teraz mając te cechy „private” na uwadze, nietrudno Wam będzie zgadnąć znaczenie „private joke”. „Private joke” jest żartem, który jest rozumiany tylko wśród wąskiej grupy ludzi (coś, jak moje „dziń dybry” opisane w tym starym poście tutaj).

By rozmawiać o „private matters / sprawach osobistych” przydałoby się jakiś „a private corner // spokojny/cichy kąt”. W takiej atmosferze może nawet zacząć nam zwierzać się „a very private person / bardzo skryta osoba.

Private wśród Pingwinów z Madagaskaru

Teraz chwilę o innej kreskówce: w „Pingwinach z Madagaskaru” mamy cztery pingwiny: Skippera, Rico, Kowalskiego i Szeregowego (który w wersji oryginalnej to – Private).

Rzeczownik „private” oznacza właśnie żołnierza z najniższym stopniem w armii – stąd szeregowy Ryan z bardzo znanego filmu, to – private Ryan.

Privacy in a privy

Najbardziej intymne części ciała (organy rozrodcze) można nazwać opisowo jako „private parts” lub potocznie „privates” (np. my private parts / moje intymne części ciała).

I tak się składa, że wygódka, czyli toaleta na zewnątrz, to także bardzo prywatne miejsce, co w języku angielskim szczególnie widać, bo przetłumaczymy ją na – privy.

 

Strefa Kujona:

privacy [wymowa: ˈprɪvəsi], rzeczownik, znaczenie:
– prywatność, bycie samemu, samotność, spokój [możliwość bycia samemu (bez ludzi, w samotności, w spokoju)]; np. She was longing for some peace and privacy // Tęskniła za spokojem i prywatnością/samotnością)+
– prywatność (bycie wolnym od uwagi mediów, ludzi, społeczności itp.); np. She complained that the photographs were an invasion of her privacy / Narzekała, że fotografie były naruszeniem jej prywatności

private [wymowa: ˈpraɪvət], przymiotnik, znaczenie:
– prywatny (należący do kogoś, nie do ogólnego użytku); np. The sign said, ‘Private property. Keep out.’./ Znak mówił: “Własność prywatna. Nie wchodzić”; private jet / prywatny odrzutowiec
– prywatny, osobisty, skryty, tajemniczy, sekretny (np. rozmowa/spotkanie, w której uczestniczą tylko niektóre/pewne osoby); np. You shouldn’t listen to other people’s private conversations / Nie powinieneś słuchać prywatnych rozmów innych ludzi; private joke / żart, który jest rozumiany tylko wśród wąskiej grupy ludzi (taki „private joke” opisałam tutaj)
– intymne, prywatne, osobiste, sekretne (uczucia, informacje), takie, które chcesz zachować dla siebie; np. This is a private matter / To jest osobista sprawa
– prywatny (a nie – państwowy/publiczny); np. a private hospital / prywatny szpital
– prywatny, osobisty, rodzinny (niezwiązany z pracą lub pozycją zawodową, niesłużbowy); np. a politician’s private life // prywatne/rodzinne/osobiste życie polityka
– spokojne, ciche, zaciszne, odosobnione, niezakłócone (miejsce, gdzie nikt nie będzie przeszkadzał) np. Let’s go somewhere a bit more private // Chodźmy gdzieś, gdzie jest trochę spokojniej/zaciszniej; They found a private corner where they could talk / Znaleźli cichy kąt, gdzie mogli porozmawiać
– skryta, cicha, zamknięta w sobie osoba, która nie dzieli się swoimi myślami/uczuciami z innymi; np. He’s a very private person / On jest bardzo skrytą osobą
– bierny/pasywny dochód (pieniądze, jakie dostajesz z wynajmu nieruchomości itp. a nie z pracy zawodowej)

private [wymowa: ˈpraɪvət], rzeczownik, znaczenie:
– (skrót: Pte) szeregowy (żołnierz z najniższym stopniem w armii); tytuł filmu „Saving Private Ryan” przetłumaczylibyśmy dosłownie na „Ratowanie Szeregowego Ryana”, w polskich kinach dano jednak krótszy tytuł: Szeregowiec Ryan
– private parts lub (potocznie) privates – grzeczna nazwa na organy rozrodcze, intymne części ciała

privy [wymowa: ˈprɪv.i], przymiotnik, znaczenie:
– (formalnie) be privy to something – mieć dostęp do tajnych/prywatnych informacji; np. I was never privy to conversations between top management / Nigdy nie byłem dopuszczony do rozmów pomiędzy najwyższym szczeblem kierownictwa

privy [wymowa: ˈprɪv.i], przymiotnik, znaczenie:
– (staromodnie) wychodek, wygódka (toaleta na zewnątrz)

 

Materiały źródłowe:


słówka

inne

 

Obrazek na górze wpisu pochodzi ze strony IMDb, a zdjęcie pingwinów z dziennika.pl.

Flower i plant

Dopadła mnie w czasie pandemii chęć zrobienia sobie kolekcji kwiatów doniczkowych, może Was też? A w trakcie poszukiwania kwiatów w sklepach stacjonarnych i on-line, zrozumiałam, jak zbędne jest wtedy słowo „flower”, a jak niezastąpione – plant.

Jaką roślinę określimy „flower”?

Rzeczownik “flower / kwiat” ma właściwie taki sam zakres znaczeniowy jak polski “kwiat”; czyli: (1) – część rośliny mająca barwne, gęsto skupione płatki, (2) – ozdobna roślina kwitnąca oraz (3) – najlepsza część czegoś (kwiat, elita, śmietanka). Choć wg słowników kwitnące rośliny doniczkowe to też “flowers”, to zwykle w sklepach znajdziemy je pod innym szyldem, ale o tym za chwilę.

Flour i flower

Pewnie wiecie, że “flour / mąka” i “flower / kwiat” wymawia się jednakowo. Dawniej te dwa wyrazy były jednym słowem (flour) oznaczającym mąka i kwiat; kwiat jest najlepszą częścią rośliny, tak jak najdelikatniejszą częścią, po zmieleniu zboża i usunięciu otrąb, jest mąka. Później, by chyba jeszcze bardziej utrudnić życie Brytyjczykom, powstała druga wersja pisowni słowa “flour” – flower. W XVIII wieku ostatecznie zlitowano się nad Anglikami i rozdzielono “mąkę” od “kwiata”, bo ten pierwszy dostał pisownię “flour”, a drugi – flower.

“Plant” – czyli… zasadzeniec

Znaczenie “plant” najłatwiej zrozumieć, jeśli przetłumaczymy sobie go na – zasadzeniec. “Plant” ma łodygę, korzenie i gdzieś sobie rośnie. “Plant” jest całą rośliną, a nie tylko jej częścią, jak bywa z “flower”.

Houseplants, garden plants…

Kwiaty doniczkowe do mieszkania znajdziecie pod szyldem: indoor plant (roślina “wewnątrz drzwi”) albo houseplant (roślina domowa); a zieleń do ogrodu – outdoor plant (roślina “na zewnątrz drzwi”) lub garden plant / roślina ogrodowa.

A “potted plant / roślinę w doniczce” i “flowering plant / roślinę kwitnącą” (hodowaną ze względu na piękne kwiaty) można ustawić i w domu, i w ogrodzie, zależnie od gatunku.

Stalowe, nuklearne i węglowe „zasadzeńce”

Takie przymiotniki, jak „green / zielona”, czy „hanging / wisząca” przed słowem „plant / roślina” nikogo nie zaskoczą. Jednak stykając się z językiem angielskim, natkniemy się też na „zasadzeńce” opisane osobliwymi przymiotnikami – np. a steel plant / „stalowy zasadzeniec”?

To drugie znaczenie słowa „plant” długo było dla mnie trudne do przyjęcia. Może Wy już je znacie, albo szybciej zaakceptujecie; a mianowicie jest to: fabryka, zakład, wytwórnia; czyli coś, co niejako zostało „zasadzone” w ziemi: ustawione, zaaranżowane i wkopane.

Teraz nie będzie dla Was trudne do zapamięta to, że: „elektrownia jądrowa” to – nucklear power plant („zakład nuklearnej mocy”), oczyszczalnia ścieków – water treatment plant („zakład traktowania/obróbki wody”), huta stali – steel plant („stalowa fabryka”), a elektrownia węglowa – coal power plant („wytwórnia węglowej mocy”).

Heavy plant crossing

Duże maszyny używane w przemyśle oraz ciężkie pojazdy wykorzystywane przy budowie dróg, to także „plants” (ja sobie wyobrażam, że jest to tak ciężkie ustrojstwo, które trudno jest przesunąć i wydaje się, by było ono zasadzone w ziemi).

I w związku z tymi licznymi znaczeniami „plant”, na Deviant Art użytkownik splurj-com wymyślił taki genialny mem:

„Pedestrians beware heavy plant crossing” można omylnie zrozumieć jako „Piesi uważajcie przejście dla ciężkich roślin”, jak dla tej wielkiej sałaty na ilustracji. Naprawdę jednak jest to znak ostrzegawczy przed miejscem, gdzie przemieszcza się ciężkie maszyny (Piesi uważajcie przejście dla ciężkich maszyn).

Zasadzeńce a kryminał

Słowniki podają jeszcze dwie definicje „plant”: podłożony/fałszywy dowód (coś, co ktoś celowo umieszcza w czyimś ubraniu lub wśród czyiś rzeczy, by tego kogoś oskarżyć o przestępstwo) oraz informator/wtyczka [ktoś, kto dołącza do grupy kryminalnej (lub do wroga) w celu uzyskiwania i przekazywania informacji o jej aktywności].

Można pomyśleć, że fałszywy dowód oraz informator niejako zostali zasadzeni (są w czasowym unieruchomieniu), by wykonać pewne zadanie.

 

Strefa Kujona:

flower [wymowa: flaʊə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– kwiat (część rośliny mająca barwne, gęsto skupione płatki, ozdobna roślina kwitnąca); np. wild flower / kwiat polny
– (literacko) the flower of (something) – najlepsza część czegoś, kwiat (czegoś), elita, śmietanka; np. The flower of the nation’s youth was killed in the WWI / Kwiat młodzieży (danego narodu) został zabity w pierwszej wojnie światowej
– (literacko) in the flower of someone’s youth – w kwiecie młodości / życia; np. He died in the very flower of his youth / Zmarł w samym kwiecie swojej młodości (w najlepszym czasie swojego życia)

flower [wymowa: flaʊə(r)], czasownik, znaczenie:
– kwitnąć (o roślinie); np. What time of year do daffodils flower? / Kiedy w roku kwitną żonkile?
– (literacko) rozwinąć się i osiągnąć sukces, rozkwitać, rozwijać (np. talent); np. Her talent flowered during her later years / Jej talent rozkwitł w czasie późniejszych lat (jej życia)

plant [wymowa: plɑːnt], rzeczownik, znaczenie:
– roślina (w znaczeniu: taka, która rośnie w ziemi i zwykle ma łodygę, liście i korzenie; zwykle „plant” odnosi się do rośliny zielnej, a nie do krzaka czy drzewa); np. wild plants / dzikie rośliny
– fabryka, zakład, wytwórnia; np. a nucklear power plant / elektrownia jądrowa, a water treatment plant / oczyszczalnia ścieków, a steel plant / huta stali, a coal power plant / elektrownia węglowa
– duże maszyny używane w przemyśle; duże, ciężkie maszyny/pojazdy używane do budowy dróg; np. The company has been investing in new plant and equipment / Firma inwestuje w nowe maszyny i wyposażenie; The sign by the roadworks said „Slow – heavy plant crossing” / Znak przy drodze informuje „Zwolnij – przejście dla ciężkich maszyn”
– (potocznie) podłożony/fałszywy dowód (coś, co ktoś celowo umieszcza w czyimś ubraniu lub wśród czyiś rzeczy, by tego kogoś oskarżyć o przestępstwo; np. He claimed that the drugs found in his house were a plant / Utrzymywał, że narkotyki znalezione w jego domy były podłożone
– informator, wtyczka; ktoś, kto dołącza do grupy kryminalnej (lub do wroga) w celu uzyskiwania i przekazywania informacji o jej aktywności

 

Materiały źródłowe:


słówka

inne

 

Zdjęcie wykonała Olena Shmahalo

Czy „hazard” to – hazard?

Pamiętam chłopaka ze szkoły średniej, który nosił koszulkę z napisem Biohazard. Biohazard to był amerykański zespół punkowo – metalowo – hiphopowy. Usiłowałam odcyfrować jego nazwę; jasne, że „bio” to „biologiczny”, ale co ten „hazard” tam robi? Biologiczny hazard?

Różne typy “hazards”

Na „hazard” w Wielkiej Brytanii można natknąć się w nieoczekiwanych miejscach:

It’s important you know how to spot hazards and react to them in the right way. It will keep you and other road users safe / To ważne, byś wiedział, jak spostrzec hazards i jak reagować na nie we właściwy sposób. To sprawi, że ty i inni użytkownicy drogi będziecie bezpieczni.

Ów tekst wymienia takie przykłady “hazards”:

people crossing the road, cars coming out of driveways, people on bikes, potholes in the road and roadworks / ludzie przechodzący przez ulicę, samochody wyjeżdżające z podjazdów, ludzie na rowerach, dziury w jezdni i roboty drogowe.

Pewnie już się domyśliliście, że “hazard” to po angielsku: zagrożenie, niebezpieczeństwo, ryzyko. No i mamy rozwiązanie! Hazards on the road to “niebezpieczeństwa na drodze”, a biohazard to “zagrożenie biologiczne”.

Już nie dziwią ostrzeżenia, że coś “poses a fire hazard / stanowi zagrożenie pożarem” lub “could be a health hazard / może być zagrożeniem dla zdrowia”.

Skąd wziął się angielski “hazard” i jak zmieniał znaczenie?

Rzeczownik “hazard” pochodzi prawdopodobnie z języka arabskiego i tam oznaczał – kostkę do gry. Słowo to przejęli Francuzi, a jego znaczenie zmieniło się u nich aż dwa razy. Na początku oznaczało: okazje/ryzyko w grze; a następnie – okazje/ryzyko w życiu. W Anglii „hazard” wyewoluował do: ryzyko straty lub szkody.

To hazard a guess

Czasownik “to hazard” różni się znaczeniem od rzeczownika; może oznaczać:

I wouldn’t like to hazard a guess // Nie chciałbym ryzykować/próbować zgadywać;

albo:

Careless drivers hazard other people’s lives as well as their own // Beztroscy kierowcy ryzykują/narażają życie innych ludzi, jak również swoje.

Jak w takim razie będzie „hazard” po angielsku?

Trzeba się z tym pogodzić, że „hazard” tłumaczymy nie na „hazard” ale na – zagrożenie. Natomiast polski hazard to po angielsku – gambling, od: to gamble / uprawiać hazard.

 

Strefa Kujona:

hazard [wymowa: ˈhæz.əd], rzeczownik, znaczenie:
– zagrożenie, niebezpieczeństwo, ryzyko; np. fire hazard / zagrożenie pożarem, health hazard / zagrożenie dla zdrowia

hazard [wymowa: ˈhæz.əd], czasownik, znaczenie:
– zaryzykować – w sensie: spróbować coś zgadnąć, coś zaproponować itp.
– (formalnie) zaryzykować zrobienie czegoś, co może spowodować czyjąś krzywdę lub szkodę na mieniu; narazić kogoś/coś; np. Careless drivers hazard other people’s lives as well as their own // Beztroscy kierowcy ryzykują/narażają życie innych ludzi, jak również swoje

hazardous [wymowa: ˈhæz.ə.dəs], przymiotnik, znaczenie:
– (o substancjach, materiałach, czynnościach lub warunkach) niebezpieczny, ryzykowny, szkodliwy; to znaczenie mamy w COSHH (pewnie wielu z Was pracujących na Wyspach uczyło się zasad COSHH): Control of Substances Hazardous to Health / kontrola substancji szkodliwych dla zdrowia

 

Materiały źródłowe:


słówka

inne

 

Grafika, przedstawiająca ostrzeżenie przed biohazard / zagrożeniem biologicznym, pochodzi z profilu Clker-Free-Vector-Images.

Prince William – the heir

Skoro książę Harry, jak mówi tytuł jego autobiografii, jest the spare // drugim dzieckiem/”zapasowym”, to książę William jest the heir // sukcesorem/pierwszym dzieckiem.

„Heir” jest rzadko używanym słowem, ale fani pewnych typów literatury mogli już się z nim zetknąć…

Główny bohater „Władcy Pierścieni” Frodo jest „the heir of Bilbo, the Ring-finder / następcą Bilba, znalazcy Pierścienia”. Natomiast w „Harrym Potterze i Komnacie Tajemnic” jest mowa o dziedzicu domu Slytherin (= the heir of Slytherin), który jako jedyny może otworzyć wyżej wspomnianą komnatę i wypuścić z niej Bazyliszka.

“Heir” w codziennej rozmowie raczej nam się nie przyda, bardziej przydatne będą słowa z nim spokrewnione: heritage, heredity i hereditary.

Światowe dziedzictwo

There are 17 UNESCO World Heritage Sites in Poland, 15 of which are cultural, and two are natural sites. The first two sites inscribed on the World Heritage List were Wieliczka Salt Mine and Historic Centre of Kraków / Jest 17 miejsc w Polsce (wpisanych) na listę światowego dziedzictwa (organizacji) UNESCO (= United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization / Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury), 15 z nich są obiektami kulturowymi, a dwa – obiektami przyrodniczymi. Pierwszymi dwoma miejscami wpisanymi na listę światowego dziedzictwa była Kopalnia Soli w Wieliczce i Stare Miasto w Krakowie.

„Heritage” przetłumaczymy na: dziedzictwo i pochodzenie (np. I am of Polish heritage / Mam polskie pochodzenie).

Dziedziczność i dziedziczne

Heredity was for a long time one of the most puzzling and mysterious phenomena of nature. This was so because the sex cells, which form the bridge across which heredity must pass between the generations, are usually invisible to the naked eye. Only after the invention of the microscope early in the 17th century and the subsequent discovery of the sex cells could the essentials of heredity be grasped / Dziedziczność była przez długi czas jedną z najbardziej zagadkowych i tajemniczych zjawisk w naturze. Było tak dlatego, że komórki płciowe [komórki jajowe i plemniki], które tworzą „most”, przez który dziedziczność musi przejść pomiędzy pokoleniami, są zwykle niewidoczne dla (gołego) oka. Dopiero po wynalezieniu mikroskopu na początku XVII wieku i późniejszym odkryciu komórek płciowych podstawy dziedziczenia mogły zostać pojęte.

Od „heredity / dziedziczność” pochodzi przymiotnik „hereditary / dziedziczne” (np. hereditary diseases / choroby dziedziczne).

Zaręczynowy pierścionek księżnej Diany

Ów pierścionek z szafirem dostał w posiadanie książę William (the heir / najstarsze dziecko), a nosi go oczywiście jego żona – księżna Kate. Taka cenna rzecz, która jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, to po polsku pamiątka rodowa, a po angielsku – heirloom.

 

Strefa Kujona:


heir [wymowa: eə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– sukcesor, następca, dziedzic, spadkobierca (osoba, która dziedziczy posiadłość, fortunę lub tytuł); np. King Charles III is the sovereign; his heir apparent is his elder son, William, Prince of Wales. William’s eldest child, Prince George, is second in line, followed by George’s younger sister, Princess Charlotte, before her younger brother, Prince Louis / Król Karol III jest monarchą; jego prawowitym następcą jest najstarszy syn William, książę Walii. Williama najstarsze dziecko – książę Jerzy jest drugi w linii do tronu, następnie Jerzego młodsza siostra – księżniczka Karolina, (która jest) przed jej młodszym bratem – księciem Ludwikiem.
– osoba, która kontynuuje działalność lub tradycję zaczętą przez kogoś innego; następca, spadkobierca; np. the president’s political heirs / polityczni spadkobiercy prezydenta

heiress [wymowa: eəˈres], rzeczownik, znaczenie:
– dziedziczka, spadkobierczyni, następczyni tronu

heritage [wymowa: ˈherɪtɪdʒ], rzeczownik, znaczenie:
– dziedzictwo, spuścizna (historia, obyczaje, zabytki, sztuka, które tworzą tożsamość jakiegoś państwa lub grupy społecznej); np. The Ambassador of the Republic of Poland in London Arkady Rzegocki said: “I would like to warmly invite everyone to join us in the Polish Heritage Days celebrations which for the third time will take place across the whole of the United Kingdom around the 3rd of May Constitution Day. Let’s share our culture and heritage with our neighbours, let’s challenge stereotypes, let’s showcase our openness, tolerance, and engagement in the life of local communities in the United Kingdom / Ambasador Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie Arkady Rzegocki powiedział: „Chciałbym ciepło zaprosić każdego, by dołączył do nas w obchodach Dni Polskiego Dziedzictwa, które po raz trzeci odbędą się na terenie całego Zjednoczonego Królestwa około Trzeciego Maja (Dzień Konstytucji Majowej). Dzielmy się naszą kulturą i dziedzictwem z naszymi sąsiadami, kwestionujmy stereotypy, pokażmy naszą otwartość, tolerancję i zaangażowanie w życie lokalnych społeczności w Wielkiej Brytanii”
– pochodzenie (narodowe, etniczne, religijne itp.); np. Waldemar Januszczak, a BBC presenter and an art critic, is of Polish heritage / Waldemar Januszczak prezenter BBC i krytyk sztuki jest polskiego pochodzenia (jeśli ktoś nie zna tego pana, to tutaj jest link do filmiku na YouTube (po angielsku), gdzie pan Januszczak opowiada z brytyjskim poczuciem humoru i polską fantazją o ruchu w sztuce zwanym Młoda Polska

heredity [wymowa: həˈredəti], rzeczownik, znaczenie:
– dziedziczność (biologiczny proces przekazywania cech fizycznych i cech charakteru z rodziców na dzieci)

hereditary [wymowa: hɪˈred.ɪ.tər.i], przymiotnik, znaczenie:
– dziedziczny (o cechach, chorobach, tytułach szlacheckich, pozycjach w społeczności); np. a hereditary disease / choroba dziedziczna; Most monarchies are hereditary / Większość monarchii jest dziedzicznych

heirloom [wymowa: ˈeəluːm], rzeczownik, znaczenie:
– pamiątka rodowa (cenny obiekt, jaki należy do rodziny od wielu lat)

 

Materiały źródłowe:

słówka

inne

 

Zdjęcie przedstawia replikę pierścionka zaręczynowego księżnej Diany (matki książąt Williama i Harry’ego), który dziś należy do księżnej Kate. Fotografia pochodzi z Wikipedii.

Prince Harry – the spare

Chyba nie ma osoby, która by nie słyszała o wydanej tydzień temu książce księcia Harry’ego pt. „Spare„. Dzieło to wywołuje gorącą dyskusję wśród Brytyjczyków, bo nie dość, że rzadko kiedy któryś z rojalsów się zwierza, to jeszcze książę Harry wyjątkowo otwarcie opowiedział o swoim doświadczeniu bycia „spare”.

Kim jest „spare”?

Najlepiej wyjaśni nam to cytat z książki:

I heard the story of what Pa allegedly said to Mummy the day of my birth: Wonderful! Now you’ve given me an Heir and a Spare—my work is done / Słyszałem historię o tym, co papa rzekomo powiedział mamusi w dzień moich urodzin: Cudownie! Teraz dałaś mi Sukcesora i Drugiego – moja robota jest zrobiona.

Wiemy z lekcji historii, że dla każdego władcy najważniejszym było utrzymanie tronu i ciągłość linii królewskiej. Dlatego trzeba było postarać się o „heir // sukcesor/pierwsze dziecko” i „spare // drugie dziecko/”zapasowe”, które przejmie tron w razie, gdy pierworodny umrze.

Rzeczownik “spare”, gdy nie opisuje członka rodziny królewskiej, zrozumiemy jako: dodatkowa, zapasowa rzecz, którą trzyma się w razie, gdyby trzeba było wymienić zniszczoną lub zgubioną rzecz.

Spare parts

Książę posuwa się dalej w swoich domysłach nt. roli, jaką mu przydzielono:

The Heir and the Spare — there was no judgment about it, but also no ambiguity. I was the shadow, the support, the Plan B. I was brought into the world in case something happened to Willy. I was summoned to provide backup, distraction, diversion and, if necessary, a spare part. Kidney, perhaps / Sukcesor i Drugi – nie było osądzania tego, ani też dwuznaczności. Ja byłem cieniem, wsparciem, planem B. Przyszedłem na świat w razie, gdyby coś stało się Wiliamkowi. Byłem wezwany, by zapewnić zastępstwo, rozrywkę, odwrócenie uwagi i, gdyby to było konieczne, część zapasową. Nerkę, być może.

Przymiotnik “spare” oznacza: zapasowy, dodatkowy, wolny, nieużywany obecnie; np. spare key / zapasowy klucz, spare time / czas wolny, spare change / drobne „na zbyciu”. Natomiast „spare parts” najczęściej oznacza: części zamienne do samochodu lub jakiegoś urządzenia.

Harry, spare us!

W prasie pojawia się ww. prośba. Bo po tym, jak poznaliśmy, gdzie i jak książę stracił dziewictwo i co odmroził w czasie wyprawy na biegun północny, nie da się nie pomyśleć „please, spare us the details / proszę, oszczędź nam szczegółów„. Książę w swojej książce nie dość, że opowiada otwarcie o najbardziej intymnych momentach życia, to jeszcze „does not spare any member of The Royal Family / nie oszczędza nikogo z rodziny królewskiej (= mówi źle o wszystkich)„.

Czasownik „to spare” przetłumaczymy tutaj na „oszczędzić” w sensie „oszczędzić komuś doświadczyć coś nieprzyjemnego” oraz bardziej drastycznie „nie zranić, nie zniszczyć, darować życie” (np. They killed the men but spared the children / Zabili mężczyzn, ale oszczędzili dzieci).

Spare me a few minutes

Książę Harry ma wiele żalu w związku z byciem „spare”:

Pa and William could never be on the same flight together, because there must be no chance of the first and second in line to the throne being wiped out. But no one gave a damn whom I traveled with; the Spare could always be spared / Papa i Wiliam nie mogli lecieć tym samym lotem, ponieważ nie można dopuścić, żeby pierwszy i drugi w linii do tronu zostali zmiecieni. Ale wszyscy mieli w nosie, z kim ja podróżowałem; Drugi zawsze może zostać poświęcony.

Tutaj „to spare” zrozumiemy jako: poświęcić/dać/znaleźć np. czas, pieniądze komuś, zwłaszcza gdy jest to trudne do zrobienia; np. Can you spare me a few minutes? / Poświęcisz mi kilka minut?, Could you spare me £20? / Znajdziesz dla mnie 20 funtów?

Spare a thought

Wydaje mi się, że większość osób zdaje sobie sprawę z tego, że życie w rodzinie królewskiej, mimo przywilejów i bogactwa, nie jest wcale łatwe. Jednak takie rozpamiętywanie i opisywanie nawet najmniejszych urazów pokazuje księcia Harry’ego w bardzo złym świetle.

Czasem warto „spare a thought for those less fortunate than us / pomyśleć o tych, którzy są w gorszej sytuacji, niż my”, aby zobaczyć własne problemy we właściwej skali.

 

Strefa Kujona:

spare [wymowa: speə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– dodatkowa rzecz, którą trzyma się „na zapas”, „w razie czego”, gdyby trzeba było wymienić zniszczoną lub zgubioną rzecz; np. I lost my key but I have a spare / Zgubiłem klucz, ale mam zapasowy,
– (zwykle w liczbie mnogiej „spares”; też: spare part) zapasowy element/część, który może być użyty, by wymienić inną, podobną część np. w samochodzie, jakimś urządzeniu
– (potocznie) „the spare” w wyrażeniu „the heir and the spare” oznacza drugie dziecko monarchy (drugie w kolejności do dziedziczenia tronu, na który wstąpi wtedy, gdy „the heir // sukcesor, pierwsze dziecko” umrze nieprzejąwszy jeszcze tronu albo „the heir” nie będzie posiadać własnych dzieci)

spare [wymowa: speə(r)], przymiotnik, znaczenie:
– zapasowy, dodatkowy, wolny, nieużywany obecnie; np. a spare key / zapasowy klucz; Do you have a spare chair? / Masz wolne krzesło?; spare time / czas wolny; spare moment / wolna chwila, momencik; spare change / dodatkowe drobne, drobne „na zbyciu”
– (literacko) wysoki i chudy (o osobie)
– (literacko) prosty, skromny, bez ozdobników, oszczędny (np. wystrój domu)

spare [wymowa: speə(r)], czasownik, znaczenie:
– oszczędzić: nie zranić, nie zniszczyć czegoś lub kogoś; np. They killed the men but spared the children / Zabili mężczyzn, ale oszczędzili dzieci; During the bombing only one house was spared / Podczas bombardowania tylko jeden dom nie został zniszony
– oszczędzić/darować komuś doświadczyć coś nieprzyjemnego; np. Spare me the details, please / Proszę, oszczędź mi szczegółów; You could have spared yourself an unnecessary trip by phoning in advance / Mogłeś oszczędzić sobie niepotrzebnej podróży, dzwoniąc wcześniej
– spare no effort/expense // bardzo mocno się starać; zrobić wszystko, co możliwe, by coś osiągnąć [dosłownie: nie oszczędzać (na) wysiłku/wydatkach]
– (formalnie) not spare yourself / nie oszczędzać siebie (starać się jak najmocniej coś osiągnąć)
– dać/znaleźć/poświęcić czas, pieniądze, przestrzeń (dla kogoś), zwłaszcza gdy jest to trudne do zrobienia; np. Could you spare me £20? / Dasz mi 20 funtów?; Surely you can spare me a few minutes? / Z pewnością znajdziesz dla mnie kilka minut?; He was late, but he spared a glance for the pretty girl at the desk / Spóźnił się, ale zdążył (jeszcze) spojrzeć na ładną dziewczynę przy biurku (czyli – nie miał czasu, ale gdzieś, jakoś „wyłuskał” tę chwilę na spojrzenie na dziewczynę); Could you spare one of your staff to help us out? / Mógłbyś poświęcić kogoś z twoich pracowników, żeby nam pomógł?
– spare a thought for someone / pomyśleć o kimś, kto jest w trudniejszej sytuacji; np. If you think hospital food is bad today, spare a thought for patients during the First World War / Jeśli sądzisz, że szpitalne jedzenie jest dziś złe, pomyśl o pacjentach podczas pierwszej wojny światowej
– mieć „na zbyciu”, mieć więcej, niż potrzeba; np. If you have any wool to spare when you’ve finished the sweater, can you make me some gloves? / Jeśli masz jakąś wełnę na zbyciu, kiedy skończysz sweter, możesz zrobić mi rękawiczki?

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie okładki książki „Spare” pochodzi ze strony Amazon.