Kategoria: Codzienne życie

Are you decent?

Jedną z rzeczy, jaka mnie zaskoczyła w Wielkiej Brytanii, to to, że Brytyjczycy po skończeniu zmiany nie zmieniają ubrań. Ja jednak nie umiałam się przyzwyczaić do chodzenia po mieście w ubraniu roboczym i zawsze się przebierałam. Z racji, że na koniec zmiany łazienki były oblegane, to potajemnie wykorzystywałam pokój konferencyjny jako moją prywatną przebieralnię.

Dłuższy czas trwała ta niezwykle wygodna sytuacja, aż któregoś razu usłyszałam, jak ktoś szarpnął za klamkę, a potem zdziwił się, że pokój był zamknięty. Po głosie rozpoznałam, że to szef i odkrzyknęłam, że ja zaraz ten pokój otworzę, tylko się skończę przebierać.

Kilka dni później w tym pokoju było organizowane spotkanie z klientami. Ja, po skończeniu narady, zaczęłam metodycznie zbierać naczynia i zanosić je do kuchni. W którymś momencie, kiedy ustawiałam kolejny stos talerzy, usłyszałam pukanie w futrynę. Zagaiłam więc:
– Yes? / Tak?
A w odpowiedzi usłyszałam głos szefa:
– Anna, are you decent?
Powiem Wam, że to pytanie naprawdę zbiło mnie z tropu…

Decent people

This is the grand illusion: that „decent people” will make all the difference. We know that in corrupt systems, decent people end up with two options: conform or be crushed. / To jest wielka iluzja: że „porządni ludzie” wszystko zmienią. Wiemy, że w skorumpowanych układach przyzwoita osoba kończy z dwiema opcjami: dostosować się albo być zgniecioną.

Decent pay

Pierwsze znaczenie „decent” odnosi się do ludzi, ale tym przymiotnikiem możemy też opisać rzeczy; np. decent pay / godna wypłata, decent job / solidna praca, decent meal / konkretny posiłek.

Decent dress

Ostatnie – trzecie tłumaczenie tego słowa to: akceptowalny, odpowiedni, stosowny, właściwy, zgodny z obowiązującymi standardami, normami. Przykład: That dress isn’t decent / Ta sukienka nie jest stosowna (do okazji).

Jak widzimy wszystko, co określa się przymiotnikiem „decent” jest po prostu „takie, jakim być powinno”.

Co oznacza pytanie: Are you decent?

Przyznajcie się, czy ktoś Wam kiedyś zadał to właśnie pytanie? Ja je na początku zrozumiałam jako: Czy jesteś przyzwoita? W sensie – czy znowu nie siedzisz goła w tym pokoju?

Jednak przymiotnik „decent” ma jeszcze jedno tłumaczenie, którego ja wtedy nie znałam. A jest to – wystarczająco ubrany (żeby wyjść do ludzi).

Także „Are you decent?” oznacza (potocznie i humorystycznie): Czy jesteś ubrana?

DODATEK
Co oznacza „indecent exposure”, a co – indecent assault? Odpowiedź znajdziesz tutaj.

 

Strefa Kujona:

decent [wymowa: ˈdiːsnt], przymiotnik, znaczenie:
– (o ludziach lub o zachowaniu) uczciwy, porządny, uprzejmy
– wystarczający, konkretny, godziwy, godny (poziom, ilość, jakość czegoś); np. decent meal / sycący posiłek, decent job / porządna praca (uczciwa, legalna, dająca konkretny zarobek), decent pay / godna płaca
– akceptowalny (w danej sytuacji), odpowiedni, stosowny, właściwy
– (potocznie, humorystycznie) wystarczająco ubrany, żeby wyjść „do ludzi”

 

Materiały źródłowe (słówka):

Zdjęcie wykonał Pexels.

Season to taste – Sezon do smakowania?

Kogo nazwiemy „seasonal worker”, a kogo – „seasoned worker”? Czy „season to taste” oznacza: sezon do smakowania? No i jak zrobić samemu „seasoned wood”?

Seasonal, seasonally – czyli potomkowie słowa „season”

Z poprzedniego wpisu wiecie, że rzeczownik „season” tłumaczymy na: sezon, pora, okres. Dlatego pochodzący od niego przymiotnik „seasonal” oraz przysłówek „seasonally” przełożymy odpowiednio na: sezonowy i sezonowo. No i teraz jasne jest, że „seasonal worker” to – pracownik sezonowy.

Season to taste – Sezon do smakowania?

Czasownik “to season” ma niewiele wspólnego z rzeczownikiem „season”. „To season” przetłumaczymy na: doprawić (do smaku). W przepisach kulinarnych znajdziecie frazę „season to taste / dopraw do smaku”. A jeśli nie zamierzacie gotować, tylko będziecie kupować gotowca w sklepie, to przyda się Wam znajomość tych trzech przymiotników: „seasoned / przyprawiony”, „unseasoned” – „bez przypraw” i „well-seasoned” – „dobrze przyprawiony”.

Seasoned worker – przyprawiony pracownik?!

Słownik etymologiczny wskazuje, że rzeczownik „season” oznacza „pora, sezon”, czyli „właściwy czas na coś”. Stąd mamy np. strawberry season / okres truskawkowy – wiadomo – w czerwcu są one najsłodsze. Dlatego, gdy jakąś potrawę „doprawiamy / season”, to czynimy ją lepszą do spożycia, niejako ona „dojrzewa” (tak, jak te truskawki).

Idąc dalej tą logiką „seasoned worker” to ktoś, kto jest doświadczonym pracownikiem (= experienced worker) i nie trzeba go przyuczać do zawodu. Jest „od razu zdatny do pracy”, zaprawiony w swoim fachu.

Seasoned wood – może już wiecie?

„Seasoned wood” to wysuszone drewno, czyli już gotowe, zdatne do użycia. Drugie znaczenie czasownika „to season” to: suszyć drewno, sezonować; np. many people season their firewood themselves / wielu ludzi suszy samemu drewno opałowe.

 

Strefa Kujona:

seasonal [wymowa: ˈsiːzənl], przymiotnik, znaczenie:
– sezonowy (zdarzający się lub potrzebny podczas określonego okresu; zmienny w związku z porami roku) np. seasonal worker / pracownik sezonowy; seasonal vegetables / warzywa sezonowe
– bożonarodzeniowy; np. seasonal decorations / bożonarodzeniowe dekoracje

seasonally [wymowa: ˈsiː.zən.əl.i], przysłówek, znaczenie:
– sezonowo; np. bird migrations occur seasonally / migracje ptaków występują sezonowo

season [wymowa: ˈsiː.zən], czasownik, znaczenie:
– przyprawiać, doprawiać (do smaku); w przepisach kulinarnych bardzo często występuje polecenie „season to taste / dopraw do smaku”
– suszyć drewno, sezonować

O rzeczowniku „season” pisałam tutaj

seasoned [wymowa: ˈsiːznd], przymiotnik, znaczenie:
– przyprawione (o żywności)
– doświadczony (o osobie)
– wysuszone (o drewnie)

 

Materiały źródłowe (słówka):

Prośba po polsku kontra prośba po angielsku

Brytyjczycy są bardzo uprzejmi – zapewne każdy z Was wiele razy słyszał tę opinię. Ową uprzejmość zauważymy np. w sposobie komunikacji. Czym więc wyróżnia się sposób mówienia Anglików? Zacznijmy od tego, jak formuują oni prośbę.

Pierwsze, co przychodzi do głowy każdemu, kto uczył się języka angielskiego, to zawsze pamiętać o słowie “proszę”. Druga cecha, jaką szybko dostrzeżemy w trakcie nauki języka, to to że brytyjskie prośby są zazwyczaj bardziej rozbudowane. W Polsce do członka rodziny, albo do osoby, z którą się dobrze znamy, można nawet powiedzieć krótkie „Zamknij drzwi” (oczywiście przyjaznym głosem i z uśmiechem na twarzy). Ale to samo zdanie wypowiedziane nawet najsłodszym głosem i z najszerszym uśmiechem, w Wielkiej Brytanii będzie odebrane jako nieuprzejme. Nasze „Zamknij drzwi” to po angielsku „Czy mógłbyś zamknąć drzwi, proszę? / Could you close the door, please?”.

Przyznam się, że ten element nauki języka był dla mnie bardzo trudny do opanowania. Długo odbierałam angielskie prośby jako przesadnie długie. Z czasem jednak stały się one dla mnie naturalne. Jednak, kiedy przebywałam na urlopie w Polsce, to zawsze w pierwszych dniach zaskakiwała mnie polska bezpośredniość; np. pani ekspedientka w sklepie od razu podaje cenę do zapłacania, bez zagadania o pogodzie, czy zapytania się, czy mam dobry dzień.

Po pewnym czasie zaczęłam swobodnie funkcjonować i w naszym, polskim, bezpośrednim sposobie komunikacji, i w brytyjskiej długo-zdaniowej uprzejmości. I kiedy już myślałam, że mam wszystko pod kontrolą, jedna osoba zakłóciła mi ten stan rzeczy. Otóż w mojej pracy zatrudniono bezpośrednią „kawa na ławę” Brytyjkę. I powiem Wam, że długo nie mogłam się do niej przyzwyczaić. Ta kombinacja – bezpośrednio i po angielsku zupełnie mi nie pasowała. Po prostu momentami odbierałam tę panią jako nieuprzejmą. Ale to doświadczenie dało mi dużo do myślenia – zaczęłam się mocno zastanawiać nad tym, czy aby tak właśnie my nie jesteśmy odbierani.

I często niestety jesteśmy. Ale z czego to wynika? Dr Joerg Zinken, psycholog z uniwersytetu w Portsmouth, przez dwa lata obserwował sposób komunikacji w polskich, brytyjskich i mieszanych rodzinach. (Tak na marginesie sprawa jest poważna, ponieważ dostał na badania grant w wysokości 70 000 funtów!) Co się okazało? Otóż nasz bezpośredni sposób wyrażania prośby („Zamknij drzwi”) wskazuje, że mamy z daną osobą dobrą relację, wiemy, że od razu zrobi to, o co zapytamy. Ale „Zamknij drzwi / Close the door” będzie brzmiało dla Anglika jak rozkaz. Brytyjczyk jest przyzwyczajony do tego, że ma wybór, czyli zamknięcie drzwi to była jego/jej decyzja, a nie wykonanie polecenia. No i stąd mamy „Could you close the door, please? / Czy mógłbyś zamknąć drzwi, proszę?”.

Jest jeszcze jedna rzecz, którą trzeba mieć na uwadze w rozmowie. Jeśli do kogoś piszemy albo dzwonimy, to nie powinniśmy od razu zaczynać od polecenia, czy prośby, tylko ładnie jest zastosować tzw. „small talk”. W praktyce – np. zapytać, jak komuś minął weekend, czy wszystko w porządku, a jeśli znamy rozmówcę lepiej to np. zapytać czy dziecko wyzdrowiało z grypy, bo dana osoba cały tydzień tym się zamartwiała. Tworzymy wtedy dobrą atmosferę i budujemy pozytywną relację. „Small talk” napotkamy codziennie i dosłownie wszędzie – w banku, w sklepie, w pracy, na klatce schodowej, kiedy spotykamy sąsiada. Jest to umiejętność, którą warto opanować.

Brytyjskiej uprzejmości jest się trudno nauczyć, ale bycie jej obiektem jest bardzo przyjemnym doświadczeniem.

 

Strefa Kujona:

small talk [wymowa: ˈsmɔːl ˌtɔːk], rzeczownik, znaczenie:
– pogawędka, uprzejma rozmowa na tematy codzienne (np. pogoda) i mało istotne, szczególnie między osobami, które się słabo znają

 

Materiały źródłowe:

 

Zdjęcie wykonał Oliver Hale, a można je znaleźć na portalu Unsplash.

Disco rice – co to takiego?

Znawcą języka polskiego jest bezkonkurencyjnie profesor Jan Miodek, natomiast jego odpowiednikiem w Wielkiej Brytanii byłaby Susie Dent. Pani Dent występuje w programach telewizyjnych jako ekspert od angielskich słów, jest także autorką kilku książek. W 2017 roku wydała „Dent’s Modern Tribes: The Secret Languages of Britain” (ta książka nie została przetłumaczona na język polski, ale gdyby dokładnie przełożyć jej tytuł, to mielibyśmy – Współczesne Plemiona (Pani) Dent: Sekretne Języki Wielkiej Brytanii). Jest to książka o słowach slangowych, których używają różne grupy zawodowe. Pamiętam, jak pani Dent o nich opowiadała w jednym z wywiadów i określenie, jakie najbardziej zapadło mi w pamięć, to „disco rice” (powiem Wam, co to jest, na końcu tekstu, bo może właśnie coś jecie). W każdym razie tego wyrażenia używają ładowacze nieczystości, popularnie zwani śmieciarzami.

A w tym tekście zajmiemy się dwoma słowami, które oznaczają śmieci – rubbish i litter.

„Rubbish” to rzeczy niepotrzebne, zepsute graty, śmieci. Pozbywamy się „rubbish”, „rubbish” nam zawadza. Mam znajomych, którzy wierzą w teorie spiskowe (też zauważyliście jak bardzo są popularne?) i takich, którzy uważają, że: Conspiracy theories are rubbish / Teorie spiskowe to bzdury. O kimś, kto opowiada o takich rzeczach mówią: He speaks rubbish / On gada głupoty. „Rubbish” to także rzecz marnej jakości, badziewie – wiadomo, zaraz się zepsuje i trzeba będzie wyrzucać. Ale i my możemy być w czymś „rubbish”; np. I am rubbish at dancing / Jestem „badziewie” w tańczeniu (Kiepsko tańczę). W tym znaczeniu możemy użyć go też jako przymiotnika – I am a rubbish dancer / Jestem beznadziejnym tancerzem.

„Litter” najbardziej kojarzy się z takim rodzajem śmieci, jakim zanieczyszczone są parki, ulice, plaże (tak, jak „rubbish” to „śmieć niepotrzebny”, to „litter” to „śmieć rozrzucony”). Na śmietnikach miejskich czasem jest napis „litter” albo „litter bin / kosz na śmieci”. Ale to nie jedyne tłumaczenie tego słowa, bo mamy jeszcze: miot, siano używane przez zwierzęta jako miejsce do spania, żwirek (np. dla kota). Wyjaśnienie, skąd wzięły się tak różnorodne znaczenia, znajdziemy w „Słowniku Etymologicznym”. Mówi on, że w średniowieczu “litter” oznaczało łóżko, albo weźmy lepsze słowo – posłanie. Pod koniec tej epoki zaczęto też nim określać słomę używaną do wypchania materaca albo taką, na której się spało. I stąd właśnie pochodzi znaczenie miot, czyli ta grupka zwierząt, która urodziła się na danym posłaniu („zwierzątka z jednego posłania”). Nietrudno teraz zrozumieć, dlaczego „litter” oznacza też żwirek (bo u zwierząt posłanie i toaleta to czasem to samo miejsce).

Czasownik „to litter” oznacza: śmiecić, zaśmiecać. Na plaży, bądź w parku możemy napotkać tabliczkę z napisem: Please do not litter / Proszę nie śmiecić. Ten wyraz można też użyć w znaczeniu porozrzucać, czyli też jakby zaśmiecić, ale rzeczami wciąż wartościowymi ; np. her makeup products were littered all over the flat / jej produkty do makijażu były porozrzucane po całym mieszkaniu.

Be littered with (something) to bardzo popularna konstrukcja i może oznaczać po prostu zaśmiecone czymś; np. A popular beach was littered with many face masks / Znana plaża była zaśmiecona wieloma maseczkami (na twarz). Albo też w znaczeniu powiedzmy przenośnym – coś było „zanieczyszczone” czymś negatywnym, czymś czego byśmy w danym miejscu mieć nie chcieli; np. Cyberpunk 2077 is littered with bugs / Cyberpunk 2077 posiada wiele błędów w programie (bug to błąd w kodzie programu komputerowego).

Mam nadzieję, że ten tekst Was uodpornił na to, co teraz Wam wyjawię – otóż „disco rice” to określenie używane przez śmieciarzy na larwy robaków, jakie czasem napotykają w swojej pracy. Nie wińcie mnie, sami chcieliście się przecież dowiedzieć…
 

Strefa Kujona:

rubbish [wymowa: ˈrʌb.ɪʃ], rzeczownik, znaczenie:
– rzeczy, których już nie chcemy, bądź nie potrzebujemy; graty, śmieci
– (mowa potoczna) opinie i idee, które uważasz za głupie lub błędne; głupoty, idiotyzmy, bzdury, brednie
– (mowa potoczna, w tym znaczeniu używany także jako przymiotnik) rzecz marnej jakości; badziewie

rubbish, czasownik, znaczenie:
– (mowa potoczna) krytykować kogoś / coś albo traktować kogoś bez szacunku albo uważać, że coś nie ma wartości; zgnoić (to słowo to moja sugestia)

litter [wymowa: ˈlɪt.ə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– śmieci (szczególnie te rozrzucone np. na trawniku, czy chodniku; czyli jakieś puste butelki, papiery czy opakowania po chipsach)
– miot (małe zwierzęta urodzone z tej samej matki w tym samym czasie, „litter” używany jest najczęściej w stosunku do ssaków)
– siano lub gałązki używane przez zwierzęta jako miejsce do spania
– materiał używany do wypełnienia „toalety” dla zwierzęcia, np. cat litter – żwirek dla kota

litter, czasownik, znaczenie:
– śmiecić (rozrzucać śmieci)
– rozrzucić rzeczy (niedbale), bałaganić

be littered with (something) – jeśli jakieś miejsce, dokument, bądź przedmiot „is littered with sth” to to miejsce / dokument / przedmiot posiada dużo tego „something / czegoś”; np. The newspaper is littered with spelling mistakes / Gazeta ma bardzo dużo błędów w pisowni (albo ładniej: Ta gazeta ma mnóstwo błędów w pisowni / błędów ortograficznych)
 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonała Suzy Hazelwood, a można je znaleźć na portalu Pexels.

Kubek z ukrytą tożsamością / A mug with secret identity

Poniedziałek, znowu! Po co mi było oglądać ten film do późna! Kawa pomoże, kawa postawi na nogi. Idę do kuchni, otwieram szafkę i gęba mi się od razu uśmiecha, jak widzę mój kubek – przed oczami stoi mi moment, kiedy go dostałam i od kogo, i na chwilę (małą chwilę, bo woda już się prawie gotuje) przenoszę się w myślach 10 lat wstecz w zupełnie inne miejsce na Ziemi. Nie wiem jak Wy, ale ja nie mam dnia w roku, kiedy nie używam kubka; i ten czas, kiedy piję kawę w moim ulubionym, jest jakiś taki niezwykły.

Kubek to po angielsku „mug” i jest, jak mówi słownik Vocabulary.com, (w odróżnieniu od filiżanki) „nieformalnym” naczyniem do picia kawy lub herbaty: A mug is an informal vessel for drinking coffee or tea, as opposed to a china tea cup. Albo inaczej: kubek to duża filiżanka o prostych ściankach służąca do picia gorących napojów (z Cambridge Dictionary).

Piątek, piątunio. Czy jest jakiś lepszy sposób relaksu niż piwko na koniec tygodnia i pusta gadanka z kimś bliskim? Albo patrzenie na sieczkę w telewizji? A jeśli o piwie mowa to ten moment musi być należycie uhonorowany użyciem kufla / beer mug. W XVII-wiecznej Anglii beer mug’i przyozdobiano groteskowymi twarzami z dziwnymi minami. I stąd wzięło się kolejne znaczenie słowa mug – twarz, a zwłaszcza brzydka twarz.

No to załóżmy, że ktoś tam wypił za dużo tych beer mug’ów i nabroił, zgarnęła go policja i zrobiła zdjęcie, czyli mugshot / fotografia policyjna. Mugshot to policyjne zdjęcie gęby delikwenta, często wykrzywionej w lekkim grymasie, aby nieco zmienić rysy twarzy i utrudnić ewentualne rozpoznanie.

Jest takie dość popularne hasło w języku angielskim: Don’t be a mug! Tak na pierwszy rzut oka to nie wiadomo o co chodzi, ale jeśli zamiast „kubka” damy „dzban”, to wszystko staje się jasne: nie bądź dzbanem! „Mug” oznacza głupią, łatwowierną osobę. J.K. Rowling miała na myśli to znaczenie słowa „mug” używając go jako określenie niemagicznych ludzi (Muggles). No bo jak można być takim głupkiem, żeby nie wierzyć w magię? Jak można być tak naiwnym? W polskim tłumaczeniu Harrego Potter’a mamy spolszczoną wersję Muggles – Mugole; a mi tak chodzi po głowie, że można by tam dać: Dzbańce.

Więc tak zaczęliśmy od poniedziałku i od kubka kawy, w piątek wypiliśmy kufel piwa i „mug” pokazał nam dwa swoje nowe znaczenia: gęba, głupek. Ale prawdziwie niebezpieczną twarz „mug” ujawnia dopiero w czasowniku. (He was mugged in broad daylight / Został obrabowany w biały dzień) „To mug” zazwyczaj występuje w czasie przeszłym i stronie biernej, a oznacza: zaatakować osobę w miejscu publicznym i ukraść jej pieniądze. Założę się, że tego się po swoim kubku nie spodziewaliście.

DODATEK
Słowo „muggle” ma już kilkaset lat! I nie zawsze oznaczało laika. Więcej na jego temat znajdziesz tutaj.
 

Strefa Kujona:

mug [wymowa: mʌɡ], rzeczownik,znaczenie:
– duża filiżanka o prostych ściankach służąca do picia gorących napojów
– (beer mug) kufel
– (mowa potoczna) głupia, łatwowierna osoba
– (mowa potoczna, pejoratywny wydźwięk) twarz, gęba

mug, czasownik, znaczenie:
– zaatakować kogoś w miejscu publicznym i ukraść jemu/jej pieniądze

mugshot [wymowa:ˈmʌɡ.ʃɒt], rzeczownik, znaczenie:
– policyjna fotografia osoby, która została oskarżona o popełnienie przestępstwa

muggle [wymowa:ˈmʌɡ.əl], rzeczownik (mowa potoczna), znaczenie:
– osoba, której brakuje jakiejś umiejętności lub nie posiada pewnej wiedzy, laik, osoba niekompetentna
– (Muggle) określenie osób, które nie mają magicznych umiejętności w serii książek o Harrym Potterze

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonał Jeremy Yap, a znajdziecie je na portalu Unsplash.