Kategoria: Jedzenie / Żywność

Season to taste – Sezon do smakowania?

Kogo nazwiemy „seasonal worker”, a kogo – „seasoned worker”? Czy „season to taste” oznacza: sezon do smakowania? No i jak zrobić samemu „seasoned wood”?

Seasonal, seasonally – czyli potomkowie słowa „season”

Z poprzedniego wpisu wiecie, że rzeczownik „season” tłumaczymy na: sezon, pora, okres. Dlatego pochodzący od niego przymiotnik „seasonal” oraz przysłówek „seasonally” przełożymy odpowiednio na: sezonowy i sezonowo. No i teraz jasne jest, że „seasonal worker” to – pracownik sezonowy.

Season to taste – Sezon do smakowania?

Czasownik “to season” ma niewiele wspólnego z rzeczownikiem „season”. „To season” przetłumaczymy na: doprawić (do smaku). W przepisach kulinarnych znajdziecie frazę „season to taste / dopraw do smaku”. A jeśli nie zamierzacie gotować, tylko będziecie kupować gotowca w sklepie, to przyda się Wam znajomość tych trzech przymiotników: „seasoned / przyprawiony”, „unseasoned” – „bez przypraw” i „well-seasoned” – „dobrze przyprawiony”.

Seasoned worker – przyprawiony pracownik?!

Słownik etymologiczny wskazuje, że rzeczownik „season” oznacza „pora, sezon”, czyli „właściwy czas na coś”. Stąd mamy np. strawberry season / okres truskawkowy – wiadomo – w czerwcu są one najsłodsze. Dlatego, gdy jakąś potrawę „doprawiamy / season”, to czynimy ją lepszą do spożycia, niejako ona „dojrzewa” (tak, jak te truskawki).

Idąc dalej tą logiką „seasoned worker” to ktoś, kto jest doświadczonym pracownikiem (= experienced worker) i nie trzeba go przyuczać do zawodu. Jest „od razu zdatny do pracy”, zaprawiony w swoim fachu.

Seasoned wood – może już wiecie?

„Seasoned wood” to wysuszone drewno, czyli już gotowe, zdatne do użycia. Drugie znaczenie czasownika „to season” to: suszyć drewno, sezonować; np. many people season their firewood themselves / wielu ludzi suszy samemu drewno opałowe.

 

Strefa Kujona:

seasonal [wymowa: ˈsiːzənl], przymiotnik, znaczenie:
– sezonowy (zdarzający się lub potrzebny podczas określonego okresu; zmienny w związku z porami roku) np. seasonal worker / pracownik sezonowy; seasonal vegetables / warzywa sezonowe
– bożonarodzeniowy; np. seasonal decorations / bożonarodzeniowe dekoracje

seasonally [wymowa: ˈsiː.zən.əl.i], przysłówek, znaczenie:
– sezonowo; np. bird migrations occur seasonally / migracje ptaków występują sezonowo

season [wymowa: ˈsiː.zən], czasownik, znaczenie:
– przyprawiać, doprawiać (do smaku); w przepisach kulinarnych bardzo często występuje polecenie „season to taste / dopraw do smaku”
– suszyć drewno, sezonować

O rzeczowniku „season” pisałam tutaj

seasoned [wymowa: ˈsiːznd], przymiotnik, znaczenie:
– przyprawione (o żywności)
– doświadczony (o osobie)
– wysuszone (o drewnie)

 

Materiały źródłowe (słówka):

Co kryje w sobie angielski orzech?

Słowo nut tłumaczymy jako: orzech, nakrętka (na śrubkę), głowa (w slangu). Możemy nim także nazwać maniaka (osobę niedmiernie entuzjastyczną w stosunku do czegoś), dziwaka (osobę, która zachowuje się głupio i dziwnie), czy wariata (ale uwaga, bo „nut” używany w stosunku do osoby chorej psychicznie jest obraźliwy).

To, że orzech w slangu oznacza głowę, w sumie nie dziwi, zwłaszcza jeśli pomyślimy o orzechu włoskim, którego pofałdowane wnętrze trochę przypomina mózg (a skorupka jest odpowiednikiem twardej czaszki). Z tym znaczeniem słowa „nut” wiąże się określenie: be off your nut – zachowywać się niepoważnie / głupio, być niespełna rozumu, być zwariowanym; czyli być poza swoją “makówką”.

Nuts to liczba mnoga tego rzeczownika, ale nie tylko… W serialu „’Allo ‘Allo!” jest bardzo fajnie pokazane kolejne znaczenie tego słowa. Mamy tam scenę, w której pułkownik von Strohm i kapitan Hans Geering stoją na skraju lasu przebrani za drzewa. Czają się na członków Francuskiego Ruchu Oporu, którzy gwizdnęli obraz Upadłej Madonny z wielkim cycem. Wszystko idzie gładko i według planu, aż tu nagle Hans zaczyna się wiercić. Zdenerwowany pułkownik zwraca mu uwagę, by się nie ruszał, a Hans tłumaczy, że właśnie wiewiórka weszła w jego drzewo i go bardzo łaskocze. Za chwilę też dodaje: I think he’s looking for some nuts / Sądzę, że szuka jakichś orzechów. I tak to zdanie zostałoby przetłumaczone na język polski, ale gdybyśmy oglądali serial po angielsku, to zrozumielibyśmy jego wypowiedź także jako: Sądzę, że szuka jakichś jąder. „Nuts” jest potocznym, obraźliwym słowem określającym męskie jądra, powiedzmy, że jest to odpowiednik naszych „jaj”. Także nie tłumaczcie tych jaj na „eggs”, bo Brytyjczycy nie będą wiedzieli, o co chodzi!

„Nuts” to też przymiotnik (ale używamy go samodzielnie, bez rzeczownika) i oznacza: głupkowaty, głupi, dziwny, zwariowany, szurnięty. I am nuts about healthy eating // Kocham / Jestem fanem / Zwariowałem na punkcie zdrowego jedzenia. Od dawna wiadomo też, że szaleństwo i miłość to czasem bardzo zbliżone stany, stąd: He is nuts about you / On szaleje za tobą.

Do stanu orzeszków, oj sorry do stanu szaleństwa można też kogoś doprowadzić – to drive somebody nuts. A tytuł piosenki Britney Spears „You drive me crazy”, możemy zamienić na: You drive me nuts / Doprowadzasz mnie do szaleństwa. O kimś, kto już doszedł do tego stanu, powiemy zaś: he went nuts / wściekł się („poszedł w orzechy”).

Tych „orzechowych” słów w języku angielskim jest jednak więcej, bo mamy jeszcze nutter (wariat, stuknięty), pochodzący od niego przymiotnik nutty (głupkowaty, dziwny), nutcase (stuknięty, wariat, idiota; „orzecha przypadek”) oraz nuthouse (obraźliwa, potoczna nazwa na szpital psychiatryczny).

Nie jest do końca jasne, dlaczego słowo nut i jego pochodne oznaczają jakieś zaburzenia nastroju, czy zaburzenia psychiczne (uwaga – w tym ostatnim znaczeniu nie należy tych słów używać). Słownik etymologiczny podaje, że orzechy dawniej spożywano tylko na specjalne okazje, były więc rarytasem, czymś, co się kochało, pragnęło. I stąd prawdopodobnie zrodziła się konotacja tego słowa ze znaczeniem maniak, czy wariat (znów miłość i szaleństwo idą w parze).

DODATEK
Jeśli chcecie się dowiedzieć, co oznacza „the nuts and bolts”, „nutshell”, „a tough/hard nut” albo „a hard/tough nut to crack” zapraszam tutaj.
 

Strefa Kujona:

nut [wymowa: nʌt], rzeczownik, znaczenie:
– orzech
– nakrętka od śruby
– (slang) głowa
– (mowa potoczna) osoba nadmiernie entuzjastyczna w stosunku do czegoś; maniak
– (mowa potoczna) osoba, która zachowuje się dziwnie, głupio; dziwak
– (obraźliwie, mowa potoczna) chory psychicznie; wariat, świr

nut, czasownik, znaczenie:
– (mowa potoczna) uderzyć kogoś głową lub uderzyć w coś głową

be off your nut (slang) – zachowywać się niepoważnie / głupio; być niespełna rozumu, być zwariowanym

nuts [wymowa: nʌts], rzeczownik (liczba mnoga), znaczenie:
– (obraźliwie) jądra

nuts [wymowa: nʌts], przymiotnik, znaczenie:
– (mowa potoczna) głupkowaty, dziecinny, głupi albo dziwny; zwariowany, stuknięty, szurnięty

be nuts about something/somebody (mowa potoczna) – być fanem (jakiejś rzeczy, aktywności albo osoby), zwariować na punkcie czegoś/kogoś

drive (someone) nuts (=drive sb crazy) (mowa potoczna) – irytować (kogoś), denerwować (kogoś); doprowadzać do szału

go nuts (mowa potoczna) – wściec się, oszaleć

nutter [wymowa: ˈnʌt.ər], rzeczownik, znaczenie:
– (mowa potoczna) ktoś, kto jest zwariowany, głupkowaty albo dziwny; wariat, dziwak, stuknięty

nutty [wymowa: ˈnʌt.i], przymiotnik, znaczenie:
– orzechowy (składający się z orzechów, zawierający orzechy, mający orzechowy smak)
– (mowa potoczna) głupkowaty, dziwny, stuknięty, szalony
– (mowa potoczna, obraźliwie) chory psychicznie

nutcase [wymowa: ˈnʌt.keɪs], rzeczownik, znaczenie:
– (mowa potoczna) ktoś, kto się zachowuje niezmiernie głupio i niepoważnie; stuknięty, wariat, idiota
– (obraźliwie) osoba chora psychicznie

nuthouse [wymowa: ˈnʌt.haʊs], rzeczownik, znaczenie:
– (obraźliwie) szpital psychiatryczny
 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonała Nicky, a można je znaleźć na Pixabay.

Półtłuste mleko – jak to będzie po angielsku?

Kiedy pierwszy raz chciałam kupić mleko w supermarkecie (a miało to być mleko półtłuste), to pewnym krokiem udałam się pod półkę z nabiałem, odnalazłam butelki z mlekiem i… stanęłam jak wryta. Nigdzie w opisie nie znalazłam słowa “fat / tłuszcz”, zamiast niego widniały: whole, skimmed albo semi-skimmed. “Whole” dość łatwo udało mi się rozszyfrować – mleko “całościowe”, nic z niego nie usunięto, wydedukowałam więc, że jest to mleko pełne (tłuste).

“Skimmed” i “semi-skimmed” były prawdziwą zagadką, ponieważ nigdy wcześniej nie natknęłam się na te słowa i zupełnie nie wiedziałam, co one mogą znaczyć. Sprawdziłam jednakże zawartość tłuszczu na etykiecie i tym sposobem udało mi się namierzyć moje upragnione mleko półtłuste.

Nasze, polskie mleka zyskały nazwę od tego, jakie są; natomiast brytyjskie mleka – od tego, co z nimi zrobiono. Słowo “skimmed” jest imiesłowem biernym od czasownika to skim – usunąć z powierzchni jakiegoś płynu (w przypadku mleka usunęliśmy z niego tłustą śmietanę). Imiesłów bierny (past participle) jest tą trzecią formą czasownika, która pełni różne funcje, tutaj akurat jest przymiotnikiem, bo opisuje rzeczownik. Skimmed (milk) można luźno przetłumaczyć na “usunięty śmietanę, zebrany śmietanę” (mleko). Jak łatwo się domyśleć będzie to mleko chude, natomiast semi-skimmed milk to mleko półtłuste (semi – pół; stąd półfinały to po angielsku semifinals).

Jeśli wyobrazimy sobie ruch cedzaka (skimmer po angielsku) nad powierzchnią cieczy, to nie dziwi, że inne znaczenie czasownika “skim” to: szybko przemieszczać się tuż nad powierzchnią (Seagulls are skimming over the ocean / Mewy mkną nad oceanem). Można też spowodować, aby jakiś przedmiot poruszał się ponad powierzchnią, tylko lekko ją dotykając: to skim stones across a lake / puszczać kaczki na jeziorze.

“To skim” oznacza także: szybko coś przeczytać lub szybko coś rozważyć w celu zapoznania się z grubsza z tematem, bez wnikania w szczegóły ( I haven’t read the book yet, I only skimmed through the pages // Nie przeczytałem jeszcze książki, tylko przejrzałem/łam strony / z grubsza się zapoznałem/łam z treścią). Nielegalnie sczytać dane z karty debetowej lub kredytowej za pomocą urządzenia to kolejne znaczenie czasownika „to skim”. Stąd w języku polskim mamy oszustwo skimming, przed którym przestrzega np. policja. (W obu tych znaczeniach jest jakby zbieranie z wierzchu, ale nie tłustej śmietanki tylko treści, danych, informacji.)

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego tekstu nikogo już nie zdziwi to, że słowo „skim” pojawia się i jako nazwa przestępstwa (skimming), i jako oznaczenie rodzaju mleka (skimmed).

DODATEK
Jeśli chcesz poobserwować czasownik „to skim” w jego „naturalnym środowisku”, to zapraszam tutaj.

 

Strefa Kujona:

skim [wymowa: skɪm], czasownik, znaczenie:
– usunąć (np. ciało stałe) z powierzchni jakiegoś płynu; np. usunąć śmietanę z powierzchni mleka, czy szum z powierzchni rosołu
– szybko przemieszczać się tuż ponad powierzchnią, bez dotykania jej; mknąć
– puszczać kaczki
– szybko coś przeczytać lub szybko coś rozważyć w celu zapoznania się z grubsza z tematem, bez wnikania w szczegóły
– nielegalnie sczytać dane z czyjejś karty debetowej / kredytowej (za pomocą urządzenia)

 

Materiały źródłowe:

 

Zdjęcie wykonał James Toose, a można je znaleźć na portalu Unsplash. Zdjęcie przedstawia krowę rasy Highland (Szkocka rasa wyżynna).

Wpadka, która nie skończyła się ciążą

Owa wpadka zdarzyła się na imprezie zakrapianej alkoholem.

Pewnego wieczoru spotkaliśmy się w kilka osób na chacie jednego ze znajomych. Atmosfera była bardzo swobodna, bo się bardzo dobrze znaliśmy. Z początku wszystko było zupełnie zwyczajne: ludzie przychodzili, były powitania, częstowanie jedzeniem i otwieranie butelek z piwem. Powoli doszliśmy do tego specyficznego momentu imprezy, kiedy każdy wiedział z kim się najlepiej rozmawia i co ze stołu jest najsmaczniejsze.W moim kręgu rozmówców niepodważanie zwyciężyły jedne z ciastek. Na początku były nad nimi zachwyty, a potem dociekania z czego też one są zrobione. Ktoś z grupy wpadł na pomysł, żeby sprawdzić ich skład. Wszystkie oczy zwróciły się w stronę Macieja, który trzymał opakowanie w ręku. Maciej odchrząknął, rozejrzał się dookoła zadowolony z ważnej roli, jaką nieoczekiwanie dostał, spojrzał na opakowanie i oznajmił: mąka, cukier i (tu chwila zastanowienia) prezerwatywy. Owo ostatnie słowo zadziałało, jak zaklęcie – każdy, kto je usłyszał zamarł na moment w bezruchu, ale zaraz potem wybuchnął gromkim śmiechem.

No i co to są te preservatives? Najpierw jednakże trzeba pamiętać o dobrym wychowaniu – zanim poznacie najmłodszego członka rodziny, poznajcie ojca – czasownik „to preserve”, który oznacza: utrzymywać coś w takim stanie, w jakim to coś jest; szczególnie w celu uchronienia tego od zepsucia, uszkodzenia lub zniszczenia (np. to preserve the environment / chronić środowisko, to preserve your youth / zachowywać swoją młodość, to preserve wood / zabezpieczać drewno, to preserve food / konserwować żywność). W znaczeniu czasownika „to preserve” jest nacisk na: zachowywać takie, jakie jest / zachowywać w oryginalnym, dobrym stanie. Gdyby „zrzeczownikować” ów czasownik, to mielibyśmy „preservation„, czyli utrzymywanie czegoś w takim samym stanie, w jakim to coś jest; szczególnie w celu uchronienia tego od zepsucia, uszkodzenia lub zniszczenia. Czyli to, co chcemy zachować ma już jakąś wartość np. antyki (preservation of antiques), stare książki (preservation of old books), czy jeśli ktoś jest sentymentalny i zasuszy swój bukiet ślubny, to też to będzie preservation of a wedding bouquet. No i nie ma nic cenniejszego, niż ludzkie życie, dlatego instynkt samozachowawczy to self-preservation.

Tym sposobem doszliśmy do urwisa rodziny, rzeczownika „preservative”. Dla nas, Polaków jest on śmieszny, bo przypomina nam zupełnie inny rzeczownik, z którym w rzeczywistości nie ma nic wspólnego. „Preservative” to substancja używana do tego, aby chronić np. żywność, drewno, kosmetyki przed rozkładem (która sprawia, że żywność, drewno itd. jest dłużej zdatna/e do użytku).

Mówi się, że żywność jest coraz bardziej sztuczna, szkodzi zdrowiu i obniża płodność. Nie jest jednak aż tak źle, by dodawano tam prezerwatywy.

 

Strefa Kujona:

preserve [wymowa: prɪˈzɜːv], czasownik, znaczenie:
– utrzymywać coś w takim stanie, w jakim to coś jest; szczególnie w celu uchronienia tego od zepsucia albo uszkodzenia albo zniszczenia; chronić, zachowywać, zabezpieczać, konserwować
– przygotować żywność w taki sposób aby była zdatna do długiego przechowywania

preserve, rzeczownik, znaczenie:
– konfitury, dżem (produkt żywnościowy przygotowany z owoców lub warzyw, gotowanych z wodą i cukrem aż do zgęstnienia); przetwory
– domena, cecha (np. Sport used to be a male preserve / Sport był domeną mężczyzn; Owning racehorses is the preserve of the rich // Posiadanie koni wyścigowych jest cechą / charakteryzuje ludzi bogatych)

preservation [ wymowa: ˌprez.əˈveɪ.ʃən], rzeczownik, znaczenie:
– działanie mające na celu utrzymanie czegoś w takim samym stanie albo ochrona tego od zniszczenia; ochrona, konserwacja

self-preservation [wymowa: ˌselfˌprez.əˈveɪ.ʃən], rzeczownik, znaczenie:
– instynkt samozachowawczy

preservative [wymowa: prɪˈzɜː.və.tɪv], rzeczownik, znaczenie:
– substancja używana do tego, aby chronić żywność, drewno, kosmetyki itp. przed rozkładem (która sprawia, że żywność, drewno itp. jest dłużej zdatna/e do użytku); konserwant

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonał Jason Leung, a jego prace można znaleźć na portalu Unsplash.

Denmark from Poland

„Dania z Polski – Denmark from Poland”, taki śmieszny komentarz umieścił Alex Moricone pod jednym z moich postów. Rzeczywiście państwo Dania po angielsku to Denmark; no ale jasne jest, że nie o takie „dania” chodziło.

Programy translatorskie przez lata zostały bardzo udoskonalone i obecnie tłumaczą „Dania z Polski” na: Dishes from Poland. „Dish” oznacza tutaj danie, potrawę. Kutia is a traditional dish served as part of the Polish Christmas Eve meal / Kutia jest tradycyjną potrawą podawaną jako część polskiego wigilijnego posiłku; Pierogi are my favourite dish / Pierogi są moim ulubionym daniem.

Okazuje się jednak, że ze słowem „dish” można mieć problem. Cztery lata temu amerykańskiej piosenkarce, Demi Lovato zadano pytanie: Your favourite dish? / Twoje ulubione „dish”? Demi odpowiedziała: My favourite dish… I like mugs / Moje ulubione danie… Lubię kubki. Odpowiedź Demi brzmi śmiesznie, ale to pytanie można też zrozumieć jako: Twoje ulubione naczynie? „Dish” jest takim trochę pokrętnym słowem, bo jeślibyśmy przygotowali zapiekankę w naczyniu do zapiekania, to „dish” może tutaj oznaczać i tą zapiekankę, i to naczynie. Dlatego w pytaniach o „dish” trzeba patrzeć na kontekst; np. Casseroles are dishes that will go into the oven. So, any dish you use for a casserole should be oven-safe. / Zapiekanki są daniami, które pójdą do piekarnika (które należy piec). Więc każde (aha i tu pułapka!) naczynie, którego używasz na zapiekankę powinno być żaroodporne. W powyższym przypadku „dish” oznacza specyficzny typ naczynia: płaski pojemnik czasem posiadający wieczko, z którego jedzenie / żywność może być podawane/a albo który może być używany do pieczenia (np. półmisek, naczynie do zapiekania).

Liczba mnoga „dishes” też ma swoje niespodzianki, tak więc „dishes” oznacza: dania, potrawy (pierwsze znaczenie), półmiski, naczynia do zapiekania (drugie znaczenie) oraz wszelkie naczynia, szkło, sztućce, które zostały użyte podczas posiłku. I am busy now, I have to do the dishes / Jestem teraz zajęty/a, muszę umyć naczynia. We gave them a set of dishes for a wedding present / Daliśmy im zestaw naczyń (zastawę stołową) jako prezent ślubny.

Gdybyśmy mieli restaurację serwującą polskie dania, to zamiast „Dania z Polski” moglibyśmy użyć napisu: Tradycyjne polskie jedzenie / Traditional Polish food albo Kuchnia polska / Polish cuisine. Rzeczownik food ma szersze znaczenie niż tylko dania / potrawy, np. w supermarkecie na półce „Polish food” będą także polskie półprodukty (ogórki kiszone, suszone grzyby, barszcz czerwony w proszku itd.). „Cuisine” natomiast to charakterystyczny dla danego kraju, regionu, kultury lub tradycji styl przygotowywania potraw, dlatego „cuisine” będzie raczej napisem na polskiej restauracji albo tytułem książki o gotowaniu.

Sztuczna inteligencja nas dogania, ale w tłumaczeniach, gdzie należy mieć na uwadze kontekst, wciąż my, ludzie jesteśmy od niej lepsi.

DODATEK
Co oznacza food for thought? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz tutaj.

 

Strefa Kujona:

Denmark [wymowa: ˈden.mɑːk], rzeczownik, znaczenie:
– Dania (państwo)

dish [wymowa: dɪʃ], rzeczownik, znaczenie:
– żywność przygotowywana w określony sposób / jedzenie przygotowywane w określony sposób; danie, potrawa
– płaski pojemnik czasem posiadający wieczko, z którego jedzenie / żywność może być podawane/a albo który może być używany do pieczenia (np. półmisek, naczynie do zapiekania)
– (w liczbie mnogiej) wszelkie naczynia, szkło, sztućce, które zostały użyte podczas posiłku; naczynia (Have you done the dishes? / Umyłeś/łaś naczynia?)

food [wymowa: fuːd], rzeczownik, znaczenie:
– jedzenie, żywność, pokarm

cuisine [wymowa: kwɪˈziːn], rzeczownik, znaczenie:
– styl gotowania charakterystyczny dla danego kraju, regionu, kultury, tradycji; kuchnia (np. French cuisine / kuchnia francuska)

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcia wykonała Mihaela Holhos, a jej pozostałe prace można znaleźć na portalu Unsplash.