Poważniej niż rachunek sumienia

Dzisiejsze pokolenie dwudziestoparolatków czasem określa się pokoleniem Snowflake’ów. Płatki śniegu cechują się niezwykłą wrażliwością i małą odpornością na stres. Mówi się, że są „easily triggered”. Współczesną młodzież mającą progresywne poglądy nazywa się też „woke”, a ich postawę – „woke culture”. „Woke” to „obudzony” (jest to druga forma czasownika „to wake / budzić”), a „culture” przetłumaczymy na – kultura (tutaj rozumiana jako – zbiór pewnych przekonań i postaw). „Obudzeni” są szczególnie wrażliwi na wszelkie niesprawiedliwości dotykające mniejszości etniczne (BLM) i seksualne (LGBTQ).

Jak zmienić świat?

Działania „woke culture” weryfikują to, jak powinniśmy odbierać historię i korygują teraźniejszość (np. poprzez dbanie o odpowiednie postawy i niewykluczający mniejszości język – stąd mamy tzw. polityczną poprawność / political correctness). No ale co z przyszłością? Jak zadbać o to, by nie było niesprawiedliwości wobec tych osób, które już na starcie są podatne na nieprzychylną ocenę? Za uprzedzenia odpowiada przecież też „unconscious bias”.

Conscious and unconscious

He/she is conscous // On/ona jest przytomny/a, świadomy/a (jest z nami) – takie zdanie możemy usłyszeć w filmach, w których jest scena z ratowaniem życia bohaterów.

Jednak wkrótce, wraz z doskonaleniem sztucznej inteligencji (AI – artificial intelligence), może się okazać, że i maszyny staną się „conscious / świadome” tego, że istnieją. „Conscious” można także przetłumaczyć na „świadomy”, w sensie – celowy; np. conscious decision / celowa decyzja, conscious choice / świadomy wybór.

Niestety podobno za większość naszego zachowania odpowiada the unconscious mind / podświadomość (umysł podświadomy). No przynajmniej tak twierdził Zygmunt Freud. “Unconscious” przetłumaczymy na: nieprzytomny (taki, który stracił świadomość) albo niezamierzony (np. unconscious desire / podświadome pragnienie). Czyli „our feelings, motives and decisions are influenced by our past experiences, and stored in the unconscious” / nasze uczucia, motywy (działań) i decyzje zależą od naszych przeszłych doświadczeń i (te uczucia, motywy i decyzje) są przechowywane w naszej podświadomości. Dlatego o ich istnieniu, póki się niespodziewanie nie ujawnią, nie mamy pojęcia.

Don’t be biased!

Rzeczownik “bias”, czy czasownik “to bias” to bardzo użyteczne słowa. Oznaczają odpowiednio: stronniczość i powodować, by ktoś stał się stronniczy (wpływać (na kogoś), uprzedzać). A judge cannot be biased / Sędzia nie może być stronniczy (musi być niezależny w swoich sądach).

Dlaczego „unconsious bias”?

Skoro, jak zbadał Freud, za nasze zachowanie odpowiada podświadomość, to nieuchronnie towarzyszy nam „unconscious bias / uprzedzenia, jakich nie jesteśmy świadomi”. Niestety tworzymy uogólnienia na bazie poprzednich doświadczeń i nie zawsze jesteśmy sprawiedliwi w swoich osądach. By ograniczyć to zjawisko, niektóre organizacje w Wielkiej Brytanii, czy w Stanach Zjednoczonych, organizują tzw. „unconsious bias trainings”, czyli szkolenia mające na celu wyrugowanie ww. nawyku, poprzez np. naświetlenie, że takie zjawisko w ogóle istnieje (bo większość osób ma jakieś uprzedzenia, tylko nie zdaje sobie sprawy, że się nimi kieruje).

„Unconscious bias trainings” mają na celu wytępienie wszelkiego rodzaju uprzedzeń wobec mniejszości. Uznaje się, że osoby nienależące do tej grupy są obiektem niesprawiedliwego traktowania zdecydowanie rzadziej.

DODATEK
Jesteś może „fashion-conscious”, albo – „eco-conscious”? W każdym razie, mam nadzieję, że nie – „self-conscous”. A co oznaczają te słowa, dowiesz się stąd.

 

Strefa Kujona:

conscious [wymowa: ˈkɒn.ʃəs], przymiotnik, znaczenie:
– przytomny, świadomy, obudzony
– świadomy, zdający sobie sprawę z (czegoś), wiedzący, co się dzieje dookoła
– celowy, świadomy, zamierzony

unconscious [wymowa: ʌnˈkɒn.ʃəs], przymiotnik, znaczenie:
– nieprzytomny, nie do końca świadomy tego, co się dzieje (przymiotnik używany zwłaszcza w sytuacji, gdy ta nieprzytomność jest skutkiem uderzenia w głowę)
– podświadomy, niezamierzony, np. o myśli, uczuciu, pragnieniu

bias [wymowa: ˈbaɪ.əs], rzeczownik, znaczenie:
– stronniczość
– zamiłowanie, zainteresowanie, inklinacja; np. She showed a scientific bias at an early age / Wykazywała zainteresowanie naukami ścisłymi od małego

bias, czasownik, znaczenie:
– powodować, by ktoś był stronniczy; uprzedzać, nastawiać

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonał Tingey Injury Law Firm, a można je znaleźć na Unsplash.

Od dezercji, przez pustynię, aż na bezludną wyspę

Niektóre słowa, jak np. preservative, są tzw. false friends („fałszywymi przyjaciółmi” – brzmią podobnie do pewnych polskich słów, ale mają zupełnie inne, niż one znaczenia). Jeśli nie znamy danego wyrazu i słyszymy go po raz pierwszy, no to gramy w ruletkę – albo dokładnie trafiliśmy w jego znaczenie albo popełniamy gafę.

Deserter, desertion – proste!

Deserter” i „desertion” przypominają nam: dezerter i dezercja; i akurat rzeczywiście to samo znaczą. „Desertion” prócz „dezercja”, czyli „ucieczka z wojska”, oznacza także: opuścić kogoś, odejść od kogoś i pozostawić go w trudnej sytuacji.

To desert – zdezerterować, ale nie tylko…

W tym roku zmarł ojciec Adele i prasa pisała, że piosenkarka nie utrzymywała z nim kontaktu, ponieważ: Her father deserted his family when she was a baby / Jej ojciec opuścił rodzinę, kiedy ona była małym dzieckiem. „To desert” oznacza: opuścić kogoś, kto jest w trudnej sytuacji i pozostawić go bez pomocy, bez wsparcia.

Adele, pewnie to Was zdziwi, ma ataki paniki przed każdym większym występem – po prostu: her confidence/courage deserts her // opuszczapewność siebie/odwaga.

Opuścić (to desert) można oczywiście także miejsce.

Deserted – słownikowa gwiazda pandemii

Many cities and towns around the globe are looking completely deserted, as governments introduce tougher measures in a bid to contain the spread of deadly coronavirus COVID-19 / Wiele miast i miasteczek wokół globu wygląda na zupełnie opuszczone, ponieważ rządy wprowadzają twardsze metody starając się powstrzymać rozprzestrzenianie się śmiertelnego koronawirusa COVID-19. Powyższym zdaniem opisano (na jednym z portali) zdjęcia miast z całego świata, na których mamy: deserted streets / opustoszałe ulice (zazwyczaj są tam ludzie, ale w okresie pandemii siedzieli oni w domach), deserted bars and restaurants / puste bary i restauracje, deserted city centres / opuszczone centra miast. (Jeśli myślimy po polsku, to chce się nam ww. przykładach dać jakąś pochodną czasownika „to leave / opuścić”, no ale tak tego nie tłumaczymy.)

Pustynia i bezludna wyspa

W końcu dotarliśmy do prawdziwie pustego miejsca – na pustynię / desert . Scientists say that global warming will turn parts of southern Europe into desert by the end of the century / Naukowcy mówią, że globalne ocieplenie przemieni części Europy południowej w pustynię do końca tego stulecia. Być może słyszeliście o dezertyfikacji (desertification), czyli o procesie powstawania nowych pustyń np. w wyniku nadmiernego wypasu zwierząt hodowlanych, w wyniku którego gleba staje się tak jałowa, że nic nie jest w stanie na niej rosnąć.

Jeśli dla kogoś pustynia nadal jest zbyt zatłoczona, może się udać na bezludną wyspę. I tutaj mamy kolejną niespodziankę – bo do „bezludna” nie użyjemy słowa „people / ludzie”, tylko przetłumaczymy ją na „desert island / bezludna wyspa”. Zwykle taka stereotypowa bezludna wyspa jest małą górką piachu z rosnącą po środku palmą, czyli wyspą w jakimś sensie pustynną.

 

Strefa Kujona:

deserter [wymowa: dɪˈzɜː.tə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– osoba, która odchodzi z armii bez pozwolenia, dezerter

desertion [wymowa: dɪˈzɜː.ʃən], rzeczownik, znaczenie:
– dezercja (opuszczenie armii bez pozwolenia)
– opuszczenie kogoś / odejście od kogoś (i pozostawienie go w trudnej sytuacji)

desert [wymowa: dɪˈzɜːt], czasownik, znaczenie:
– opuścić armię bez pozwolenia i bez zamiaru powrotu do służby, zdezerterować
– opuścić kogoś, kto jest w trudnej sytuacji; pozostawić go bez pomocy, bez wsparcia; opuścić, zostawić, porzucić
– opuścić – stosowane w przypadku jakiejś cechy np. odwagi, pewności siebie (All my courage deserted me / Cała moja odwaga mnie opuściła)
– opuścić jakieś miejsce, pozostawić je pustym; wyjeżdżać, opuszczać
– odejść z jakiejś organizacji albo zaprzestać jakiegoś działania, zwłaszcza jeśli (to odejście albo to zaprzestanie działania) jest oceniane źle albo jako przejaw braku lojalności

deserted [wymowa: dɪˈzɜː.tɪd], przymiotnik, znaczenie:
– opuszczony, opustoszały (np. o mieście, budynku)
– opuszczony, porzucony (o osobie)

desert [wymowa: ˈdez.ət], rzeczownik, znaczenie:
– pustynia (piaszczyste, bądź skaliste miejsce, gdzie rzadko pada deszcz i gdzie rośnie niewiele roślin)

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonała Patou Ricard, a można je znaleźć na Pixabay.

Fani Wiedźmina odetchnęli z ulgą

Wiemy już, że drugi sezon Wiedźmina będzie miał swoją premierę w grudniu tego roku i w roli głównej znowu zobaczymy brytyjskiego aktora – Henry’ego Cavilla. Ale jego udział w tym serialu w pewnym momencie wcale nie był taki pewny – otóż pojawiły się głosy, żeby usunąć go z obsady.

I to nawet nie Cavill nabroił…

Niedawno przypomniano sobie, że nowa dziewczyna aktora wystąpiła kiedyś w programie telewizyjnym w stroju charakterystycznym dla plemion Afryki Wschodniej. Była ona też pomalowana ochrą od szyi w dół. W czasach, kiedy kręcono te ujęcia, takie naśladowanie innych kultur nie wzbudzało kontrowersji, ale obecnie jest to uznawane za „cultural appropriation”. A „cultural appropriation” jest jedną z rzeczy, jakie domaga się karać cancel culture (w tym wypadku kara miała dotknąć też Cavilla, który najprawdopodobniej podziela poglądy swojej dziewczyny).

Appropriate – a gdzieś to już słyszałem/am!

Słowo „appropriate” z pewnością jest Wam znane; np. gdy wypełniacie ankiety, to natkniecie się tam na polecenie: Please tick the appropriate box / Proszę zaznacz właściwą opcję (dosłownie pudełko, pusty kwadrat). Natomiast gdy media podają informacje o przestępstwie, jakie dopiero co się zdarzyło, to często usłyszymy tam zapewnienie policji: appropriate action will be taken / podejmiemy odpowiednie kroki (dosłownie: odpowiednie działanie zostanie podjęte), by np. złapać złodzieja, czy ująć wandala. „Appropriate” jest również wyrazem używanym w kontekście odpowiedniego (do okazji) ubrania, czy zachowania; np. Royals have to look smart and appropriate, even when they’re attending informal events / Członkowie rodziny królewskiej powinni wyglądać elegancko i stosownie, nawet gdy biorą udział w nieformalnych wydarzeniach. Ale wiecie – Rojalsi to też ludzie i podobno: Prince Philip used to 'flirt’ with the Queen and make her giggle with 'inappropriate’ jokes at formal events / Książę Filip miał zwyczaj “flirtować” z Królową i sprawiać, że się śmiała z nieprzyzwoitych żartów w trakcie formalnych uroczystości (zazwyczaj „inappropriate” tłumaczymy na: nieodpowiedni, niewłaściwy, niestosowny, no ale bądźmy szczerzy, żeby rozśmieszyć Królową, to raczej trzeba użyć żartów większego kalibru).

Czym w końcu jest to „cultural appropriation”?

Appropriate” może też być czasownikiem i wówczas oznacza: wziąć, przejąć coś (np. czyjeś pomysły) dla swojego własnego użytku, szczególnie, gdy robi się to nielegalnie lub bez uzyskania pozwolenia; przywłaszczyć, kraść, zawłaszczyć. (Zwróćmy uwagę, że nasze „właściwy” i „przywłaszczyć” wydają się też być spokrewnione.) I to znaczenie dzieli rzeczownik „appropriation”, czyli: przywłaszczenie, zawłaszczenie. A „cultural appropriation” to przywłaszczenie tradycji, zwyczajów, ubioru itd. kultury, z jakiej się nie wywodzimy, do jakiej nie należymy. Na Zachodzie jest to odbierane jako kontrowersyjne, jeśli dokonuje tego osoba należąca do kultury silniejszej, dominującej. Uważa się, że jest to pewien rodzaj kolonializmu, eksploatacji słabszych. Takie naśladowanie zwyczajów mniejszości jest traktowane jako przejaw braku wrażliwości i karane przez cancel culture – usuwaniem delikwenta z życia publicznego. I to właśnie usiłowano zrobić z Cavillem.

 

Strefa Kujona:

appropriate [wymowa: əˈprəʊpriət], przymiotnik, znaczenie:
– odpowiedni, stosowny, właściwy (dla danej okoliczności, sytuacji, zadania)

inappropriate [wymowa: ˌɪnəˈprəʊpriət], przymiotnik, znaczenie:
– nieodpowiedni, niewłaściwy, niestosowny

appropriately [wymowa: əˈprəʊpriətli], przysłówek, znaczenie:
– właściwie, stosownie, odpowiednio

appropriateness [wymowa: əˈprəʊpriətnəs], rzeczownik, znaczenie:
– stosowność

A teraz mamy zmianę znaczenia
appropriate [wymowa: əˈprəʊprieɪt], czasownik, znaczenie:
– (język oficjalny) wziąć, przejąć coś (np. czyjeś pomysły) dla swojego własnego użytku, szczególnie, gdy robi się to nielegalnie lub bez uzyskania pozwolenia
– (język oficjalny) przeznaczyć (np. pieniądze) na konkretny cel
– (zwykle pejoratywnie) zapożyczyć coś z jakiejś kultury/tradycji i używać tego, jako część własnego dziedzictwa (zwłaszcza w sytuacji, gdy zapożyczamy od kultur, które były podbijane w okresie kolonialnym)

appropriation [wymowa: əˌprəʊpriˈeɪʃn], rzeczownik, znaczenie:
– (język oficjalny) przywłaszczenie, zawłaszczenie
– (język oficjalny) przyznanie, przeznaczenie pieniędzy (funduszy) na określony cel
– (język oficjalny) suma (kwota) pieniędzy przeznaczona na określony cel (szczególnie przez rząd lub firmę)
– (zwykle pejoratywnie) działanie polegające na wzięciu np. idei, zwyczajów, stylu (ubierania się, czesania się) z grupy lub kultury, do której się nie należy i użycie tego do swoich celów (np. w ramach mody)

cultural appropriation [wymowa: ˌkʌl.tʃər.əl əˌprəʊ.priˈeɪ.ʃən], rzeczownik, znaczenie:
– (pejoratywnie) zapożyczenie, użycie czegoś z kultury, do jakiej się nie należy (jakiej się nie reprezentuje), szczególnie jeśli tej kultury się nie rozumie, nie szanuje, nie ceni

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie pochodzi ze strony Netflixa.

You have been cancelled

Jeśli przeglądacie brytyjską prasę, to z pewnością natknęliście się już kiedyś na informację, że ktoś został „cancelled”. Co dzieje się z takim delikwentem i na czym polega całe to zjawisko?

Czasownik „to cancel” jest bardzo popularny i kojarzymy go choćby z okien komunikacji systemu Windows – „Cancel” odpowiada naszemu „Anuluj”. Thousands of flights have been cancelled due to the pandemic / Tysiące lotów zostało odwołanych z powodu pandemii. Użyjemy tego słowa, gdy mówimy o anulacji rzeczy zaplanowanych wcześniej (np. koncertu / a concert, spotkania / a meeting, ślubu / a wedding).

„Cancel” możemy też rozumieć jako: zakończyć jakąś umowę, jakieś porozumienie; np. to cancel a reservation / odwołać rezerwację, an order / (anulować) zamówienie, a magazine subscription / (zakończyć) subskrypcję czasopisma.

If your bank card gets lost or stolen, you need to cancel it as quickly as possible / Jeśli twoja karta bankowa zostanie zgubiona lub ukradziona, potrzebujesz ją zastrzec tak szybko, jak to tylko możliwe. Tutaj rozumiemy ten czasownik jako: unieważnić jakiś dokument. Można „cancel” a cheque / (anulować) czek, a stamp / (ostemplować) znaczek, a driving licence / (unieważnić) prawo jazdy.

Natomiast jeśli ktoś „has been cancelled / został unieważniony” to oznacza to, że został usunięty z kręgów towarzyskich (wiele osób się od niego/jej odcięło) i zawodowych (czasem taka osoba traci nawet pracę) z powodu powiedzenia lub zrobienia czegoś, co wielu uważa za złe. Często są to opinie lub działania uznane za homofobiczne lub rasistowskie. Fenomen ów dotyka także znane osoby i skutkuje tym, że anuluje się je z życia publicznego i podważa ich przeszłe dokonania. Zjawisko to zdarza się tak często, że mówi się wręcz o pewnym sposobie zachowania, pewnej kulturze anulacji – cancel culture.

Słowo „culture” ma bardzo podobny zakres znaczeniowy do naszego słowa „kultura”, czyli możemy mówić o kulturze danego kraju (np. The Queen plays an important role in British culture / Królowa pełni ważną rolę w brytyjskiej kulturze), sztuce, literaturze itd. (np. pop culture// popkultura / kultura popularna, masowa), a nawet „bacterial culture / kulturze bakterii”. Jednak „culture” nie przełożymy na „dobre wychowanie”. (O kimś dobrze wychowanym, miłym, uprzejmym powiemy, że jest: well brought up, polite lub kind.)

DODATEK
Co stanie się z Wielką Brytanią, kiedy ociepli się klimat – czy jest coś, co „will cancel out” ten wzrost temperatury? Jeśli chcesz się dowiedzieć, co oznacza „cancel out” i „cancel on (somebody)”, zapraszam tutaj.

 

Strefa Kujona:

cancel [wymowa: ˈkænsəl], czasownik, znaczenie:
– anulować instalację programu komputerowego lub zmianę ustawień w programie komputerowym
– odwołać coś, co zostało (oficjalnie) zaplanowane np. a job interview / rozmowę o pracę
– anulować rezerwację, zamówienie, dług, subskrypcję (czyli zakończyć jakąś umowę, jakieś porozumienie); np. How to cancel Amazon Prime / Jak anulować (subskrypcję) Amazon Prime
– unieważnić dokument np. czek, kartę bankową (potwierdzić oficjalnie, że dokument (karta) nie może być używany albo że jest nieważny); anulować, skasować np. bilet, znaczek (zaznaczyć go perforacją lub pieczątką, że więcej nie może być używany)
– (mowa potoczna) forma ostracyzmu – usunięcia z kręgów towarzyskich i zawodowych kogoś, kto powiedział, bądź zrobił, coś obraźliwego, bądź nietolerancyjnego
– zdecydować, że kolejne odcinki (jakiegoś) programu już się nie pojawią (nie zostaną wyprodukowane czy wyemitowane); np. TV show was cancelled after just two episodes / Przerwano produkcję (anulowano) program telewizyjny po zaledwie dwu odcinkach
– anulować / uchylić wyrok sądu

culture [wymowa: ˈkʌltʃə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– kultura (społeczeństwo rozpatrywane ze względu na jego dorobek materialny i umysłowy); np. American culture / kultura amerykańska
– sztuka, muzyka, literatura (materialna i umysłowa działalność społeczeństw oraz jej wytwory)
– charakterystyczne przekonania i postawy (dla jakiejś grupy ludzi, bądź dla jakiejś organizacji) np. consumer culture / kultura konsumencka
– sztuczna hodowla komórek, tkanek lub mikroorganizmów
– odmiana rośliny uprawianej na danym terenie w celach użytkowych

cancel culture [wymowa: ˈkænsl kʌltʃə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– (pejoratywnie) zwyczaj wykluczania osób z kręgów towarzyskich lub zawodowych, za powiedzenie lub zrobienie czegoś, co inni uważają za obraźliwe, złe, szkodliwe; cancel culture dotyka też ludzi znanych i wpływowych, często ma związek z tym, że wyrazili oni poglądy homofobiczne lub rasistowskie

 

Materiały źródłowe (słówka):

Czy Ania z Zielonego Wzgórza była „queer”?

Słowo “queer” byłoby raczej mało znanym słowem, gdyby nie to, że jest to rozwinięcie litery Q w skrócie – LGBTQ (pozostałe litery oznaczają: L – lesbian / lesbijka, G – gay men / geje, B – bisexual people / osoby biseksualne, T – transgender people / osoby transpłciowe).

Queer” może być przymiotnikiem określającym osoby należące do społeczności LGBT, czyli osoby homoseksualne, biseksualne albo osoby, które nie identyfikują się ze swoją płcią biologiczną. (Wg tej definicji zamiast LGBT powinno widnieć samo Q.) Ale jest jeszcze inne rozumienie tego słowa – czasem tak określają się osoby, których tożsamość seksualna / gender identity jest trudna do określenia, zmienna albo płynna (a co za tym idzie – ich orientacja seksualna jest trudna do zdefiniowania). Ponieważ gender identity jest „poczuciem przynależności do jakiejś płci społeczno-kulturowej” [czyli nie jest to jasny do zdefiniowania fakt, jak płeć biologiczna (sex)], stąd: ile osób – tyle „poczuć przynależności”. [Przykładem osoby „queer” będzie ktoś, kto identyfikuje się raz jako kobieta, raz jako mężczyzna (taką osobę określa się gender-fluid; od „fluid / płynny”) albo ktoś, kogo pociągają ludzie niezależnie od ich tożsamości płciowej (czyli terminy homo- i biseksualny są tutaj za wąskie) i taką orientację seksualną określa się jako pansexual]. Można powiedzieć, że “queer” to osoby, które są “nowe” w ruchu LGBTQ – i tak, jak dawniej osoby homoseksualne, biseksualne i transgener były marginalizowane, wyśmiewane, czy nawet prześladowane, tak teraz grupą, która walczy o swoje prawa będzie właśnie ta grupa “queer”. Tylko z tym słowem jest prawdziwy kłopot. Otóż “queer” jeszcze niedawno był obraźliwym określeniem na (głównie) homoseksualnych mężczyzn. I osoby, które doświadczyły takiego wyzywania nie darzą tego słowa sympatią.

„Queer” ma jeszcze staromodne znaczenie „dziwny, nietypowy, niespodziewany” i znajdziemy je obecnie tylko w starych książkach – np. w „Ani z Zielonego Wzgórza” użyto go aż 14 razy, bardzo często określając nim główną bohaterkę [np. Małgorzata Lynde stwierdziła, że Ania ma “a queer way of expressing herself / dziwny sposób wyrażania się (wyrażania emocji) “; a Diana Barry powiedziała Ani wprost: „You’re a queer girl, Anne. I heard before that you were queer. But I believe I’m going to like you real well. / Jesteś dziwną dziewczynką Aniu. Słyszałam wcześniej, że jesteś nietypowa. Ale sądzę, że bardzo cię polubię.”] Jeśli zajrzymy do Słownika Etymologicznego, to możemy zauważyć, że znaczenia tego wyrazu oscylowały wokół: dziwny, osobliwy, dziwaczny, nietypowy, nieoczekiwany, czasem w stronę zdecydowanie negatywną – podejrzany, nieuczciwy. Myślę, że Anię Shirley określano „queer” mając na myśli to, że była inna niż pozostałe dzieci w Avonlea.

Istnieje także czasownik „to queer”, który występuje w wyrażeniach „to queer somebody’s pitch” i „to queer the pitch (for somebody)”. „The pitch” to “stoisko handlującego na ulicy / kram” i „kupiecka gadka / bajer”. Jeśli obok czyjegoś kramu zacznie się np. ostra kłótnia, to wtedy cała uwaga tłumu skupia się na tym nowym wydarzeniu, a nasz kupiec zostaje wybity z rytmu (czyli ktoś/coś sknoci mu jego „kupiecki bajer”). Takie jest oryginalne znaczenie tego wyrażenia. Dzisiaj jest ono używane w sensie przenośnym i przetłumaczymy je na: zniszczyć czyjeś plany albo zaprzepaścić czyjeś szanse na osiągnięcie czegoś; udaremnić, pokrzyżować.

Obecnie praktycznie wszystkie zastosowania słowa „queer” dotyczą ruchu LGBTQ, natomiast w starych książkach (XIX wiek, początek XX wieku) słowo to było używane w zupełnie innym znaczeniu. Także kiedy postanowicie czytać serię o Ani Shirley, to wiedzcie, że była ona „queer”, ale w sensie „dziwna”, a nie – „nieheteronormatywna”.

DODATEK
Jeśli myślę o Ani Shirley, to zawsze przychodzi mi do głowy określenie „bratnia dusza”. Jak to przetłumaczymy na język angielski i co o tej koncepcji sądzi Maryla? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz tutaj.

 

Strefa Kujona:

lesbian [wymowa: ˈlez.bi.ən], rzeczownik, znaczenie:
– kobieta, którą pociągają inne kobiety; lesbijka

gay (synonim: homosexual) [wymowa: ɡeɪ], rzeczownik, znaczenie:
– osoba (szczególnie mężczyzna), którą pociągają osoby tej samej płci, co on/ona; gej, lesbijka, osoba homoseksualna; więcej o słowie gay we wpisie Przedziwne dzieje słowa gay

bisexual [wymowa: baɪˈsek.ʃu.əl], rzeczownik, znaczenie:
– osoba, którą pociągają i mężczyźni, i kobiety

transgender
[wymowa: trænzˈdʒen.də(r)], przymiotnik (transgender używane, jako rzeczownik jest obraźliwe), znaczenie:
– tym przymiotnikiem określimy osobę, która nie identyfikuje się ze swoją płcią biologiczną

queer [wymowa: kwɪə(r)], przymiotnik, znaczenie:
– (zazwyczaj obraźliwe) osoba homoseksualna (przymiotnik używany zwłaszcza w stosunku do homoseksualnych mężczyzn)
– czasem tak określają się osoby, których tożsamość seksualna / gender identity jest trudna do określenia, zmienna albo płynna (a co za tym idzie – ich orientacja seksualna jest trudna do zdefiniowania), czasem określenie to dotyczy wszystkich osób w ruchu LGBTQ
– (staromodnie) dziwny, nietypowy, niespodziewany

queer, czasownik, znaczenie:
– (mowa potoczna) występuje w wyrażeniu „queer somebody’s pitch” albo „queer the pitch (for someobody) “ i oznacza: udaremnić, pokrzyżować (czyjeś plany, szanse)
– zmienić coś tak, że to coś nie odnosi się tylko do jednej płci (kobiet bądź mężczyzn) / nie pasuje tylko jednej płci, albo – nie pasuje do tradycyjnych idei nt. płci i seksualności; i tutaj przykład, jaki podaje Cambridge Dictionary, będzie najlepszy: Teenage boys with Instagram accounts are queering the cosmetics industry / Nastoletni chłopcy z kontami na Instagramie …(ciężko znaleźć polski odpowiednik tego słowa) branżę kosmetyczną („are queering” – rozpowszechniają modę na kosmetyki wśród męskiej społeczności? Albo – czynią modną wśród mężczyzn branżę kosmetyczną? Normalizują stosowanie kosmetyków przez mężczyzn?)

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonała Sonya Romanovska, a można je znaleźć na portalu Unsplash.