10 lutego 2022, Z jakiego rodzaju DNA my się tak naprawdę składamy?
Może pamiętacie jeszcze ze szkoły, że informacja nt. tego, jak nasz organizm ma wyglądać i funkcjonować, jest zawarta w nici DNA. Ta nić u człowieka (właściwie to jest ona w wielu kawałkach, ale gdyby je wszystkie tak ze sobą połączyć) ma aż 2m długości (i mieści się w mikroskopijnym jądrze komórkowym!).
Tylko 2% tej nici, czyli 4cm, zawiera geny, reszta – nie koduje genów, czyli (tak mnie jeszcze uczono) – nie zawiera żadnej informacji. Głowiono się, jaką funkcję spełnia te 98% i pomysł był generalnie taki, że te 98% ochrania te cenne 2%.
W każdym razie te 98% nazywano „junk DNA” – DNA niskiej jakości – bo w końcu nie zawiera ono genów i stąd niczemu nie służy.
Choć i dziś zachowała się nazwa junk DNA, to naukowcy wykazali, że te 98% nie jest ani bezużyteczne, ani bezwartościowe. Junk DNA pełni funkcje regulacyjne, koordynujące. Wadliwa budowa niektórych odcinków junk DNA (np. jeśli między dwoma genami jest za długi odcinek junk DNA) wyjaśniła przyczynę niektórych chorób genetycznych. (Wiedziano, że są dziedziczne, ale do czasu odkrycia funkcji junk DNA zupełnie nie wiedziano, gdzie szukać przyczyny tych chorób.)
Obrazek przedstawia nić DNA. Wykonał go ANIRUDH. Prace tego artysty można go znaleźć na portalu Unsplash.
26 stycznia 2022, Czy Larry imprezował razem z premierem?
Pewnie słyszeliście już, że podczas gdy mieszkańcy Wielkiej Brytanii siedzieli w domach i przestrzegali kwarantanny, to premier Johnson zorganizował imprezę w swojej siedzibie – na 10 Downing Street. Uczestniczyli w niej oczywiście też współpracownicy premiera.
Wszyscy wiemy, że na 10 Downing Street pracuje także kot Larry. Jednak Larry dba o swoje dobre imię i dlatego już wydał on jasne oświadczenie: I did not attend the Party at No 10 with Boris! / Nie brałem udziału w imprezie w nr 10 razem z Borysem!
Ponieważ adres premiera jest bardzo znany, to czasem zamiast „10 Downing Street” mówi się tylko „No 10”, jak to zrobił Larry. Te określenia funkcjonują nie tylko jak adres, ale też – jako nazwa siedziby premiera. Czyli „10 Downinig Street” i „No 10” oznaczać będą – biuro premiera Wielkiej Brytanii, siedziba Rządu Jej Królewskiej Mości.
No (też: no, No., no.) – skrót od number / numer (liczba mnoga to: Nos lub nos); np. Boris Johnson lives at No 10 Downing Street / Borys Johnson mieszka na nr 10 (numer budynku) Downing Street
Więcej o tym, co prócz łapania gryzoni należy do obowiązków Larry’ego tutaj. A jeśli kogoś by ciekawiła specyficzna fryzura premiera Johnsona, to zapraszam tu i jeszcze tam.
27 września 2021, Corn dolly
To, co widzicie na zdjęciu to „corn dollies”. Takie plecionki dawniej robiło się z ostatnich zbóż ścinanych z pola. Wierzono, że w nich mieszka „Corn Spirit”. Plecionki trzymano w domu przez zimę, a na wiosnę, przy orce – z powrotem wrzucano je do ziemi. Wtedy „Corn Spirit” mógł wrócić na swoje miejsce i znowu przynieść obfity plon.
W niektórych regionach Anglii bardzo się go bano i nikt nie chciał być tą osobą, która skosi zboże na ostatni snopek (czyli pozbawi „Corn Spirit” domu). I dlatego mężczyźni rzucali kosami z pewnej odległości starając się ściąć tę resztę roślin. Czasochłonne, ale przynajmniej „Spirit” się nie połapał, kto mu najbardziej zaszkodził.
Cały czas mnie zastanawiało, czemu „dolly / laleczkę” plecie się z różnych zbóż, skoro ma ona w swej nazwie „corn / kukurydza”? Okazuje się, że „corn” znaczy – kukurydza w amerykańskim angielskim (i chyba „cornflakes / płatki kukurydziane” tak upowszechniły to tłumaczenie). W brytyjskim angielskim „kukurydza” to „maize”, natomiast „corn” to – zboża.
No to teraz nazwy z pierwszego akapitu mają jakiś sens! Bo „corn dolly” to – zbożowa laleczka, a „Corn Spirit” – Duch Zbóż (no przynajmniej ja bym tak to przetłumaczyła). Plecenie tej laleczki jest związane z zakończeniem, a potem celebracją żniw / harvest.
corn [wymowa: kɔːn], rzeczownik, znaczenie:
– zboże (roślina, która jest uprawiana dla ziarna albo nasiona/ziarna takich roślin)
– odcisk (na nodze)
Zdjęcie pochodzi z Wikipedii.
08 wrzesień 2021, Lunatyk, kretyn, debil, idiota, moron
Były premier Donald Tusk porównał ostatnio obecne rządy w Polsce do „marszu lunatyków”. Można sobie wyobrazić, że sugeruje on, że rządzący działają po omacku, bez żadnego planu, bo „lunatyk” wg Słownika Języka Polskiego to ktoś, kto mówi przez sen albo wykonuje w trakcie snu różne czynności (np. chodzi po mieszkaniu, czy gotuje).
Ale niektórym się wydaje, że ów polityk dokonał tzw. kalki językowej. Otóż w języku angielskim „lunatyk” to „sleepwalker” (od sleep / sen i walk /chodzić), a „lunatic” to – obłąkaniec, szaleniec, wariat (dawniej tym słowem określano też osoby chore psychicznie; to słowo w tym znaczeniu jest obecnie obraźliwe).
To ostatnie znaczenie, czyli – osoba chora psychicznie zanikło, bo gdyby nie to, to political correctness już by je dawno wycofała z użycia.
Nie wiem, czy wiecie, ale debilizm i idiotyzm to były dawniej określenia na (odpowiednio) lekkie i znaczne upośledzenie umysłowe, a kretynizm to była choroba spowodowana niedoczynnością tarczycy (która także powoduje opóźnienie umysłowe).
W języku angielskim mamy „idiota” jako – idiot, a „debil” jako – moron. Oczywiście obecnie, tak jak i w języku polskim, straciły one te znaczenia medyczne. Są dziś jedynie obelgami.
sleepwalker [wymowa: ˈsliːpˌwɔː.kə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– lunatyk, osoba, która chodzi podczas snu
lunatic [wymowa: ˈluː.nə.tɪk], rzeczownik, znaczenie:
– obłąkaniec, szaleniec, wariat (ktoś, kto zachowuje się w głupi albo niebezpieczny sposób)
– (staromodnie, obraźliwie) osoba chora psychicznie
lunatic, przymiotnik, znaczenie:
– obłąkany, szalony; np. lunatic idea / obłąkany pomysł; lunatic project / szalone przedsięwzięcie
06 kwiecień 2021, W latach 50-tych Anglicy wierzyli w drzewka spaghetti…, ale jest na to wytłumaczenie
Do 1954 roku w Wielkiej Brytanii istniały kartki na żywność. Były one wprowadzone w czasie wojny, by wyżywić całą populację tym, co wyprodukuje się na Wyspach (Niemcy odcięli Wyspiarzy od dostaw towarów drogą morską, ponieważ chcieli głodem zmusić ich do kapitulacji). W późnych latach 50-tych sklepy wciąż były słabo zaopatrzone. Brakowało wielu towarów, a niektóre potrawy były praktycznie nieznane np. takie spaghetti.
Pierwszego kwietnia 1957 roku program Panorama podał krótką informację o tym, że zbiory spaghetti na południu Szwajcarii były wyjątkowo udane. Łagodna zima oraz brak owada –pasożyta, który regularnie żeruje na drzewkach spowodowały, że spaghetti bardzo obrodziły.
Jak zobaczycie na filmiku, spaghetti rośnie na drzewach. Uprawia się tylko te odmiany, które mają kluski podobnej długości. Ta cecha została wydobyta dzięki wieloletniemu procesowi krzyżowania roślin. Po zebraniu kluski trzeba wysuszyć, a potem można je używać w kuchni.
W 1957 roku kluski spaghetti w sosie pomidorowym były sprzedawane w puszkach. I uważano je za egzotyczne danie. Niewiele osób wiedziało, że są zrobione z mąki.
Wielu nabrało się na tą fałszywą informację i BBC dostała setki telefonów z pytaniem, jak wyhodować „a spaghetti tree / drzewko spaghetti”. Redaktorzy radzili: place a sprig of spaghetti in a tin of tomato sauce and hope for the best / umieść gałązkę spaghetti w puszce po sosie pomidorowym i miej nadzieję, że się przyjmie (dosłownie: miej nadzieję na najlepsze).
Filmik można obejrzeć tutaj. (Koniecznie włączcie napisy. Akcent i wymowa to RP English z lat 50-tych, a więcej o tym pisałam tu.)
Słówka, jakie znajdziemy w tym filmiku, to m.in.:
• Exceptionally heavy spaghetti crop – nadzwyczajnie urodzajny (dosłownie: ciężki) plon spaghetti
• Spaghetti farmer – rolnik uprawiający spaghetti
• Spaghetti harvest – zbiory spaghetti / żniwa spaghetti
• Spaghetti cultivation – uprawa spaghetti
• Vast spaghetti plantations – olbrzymie plantacje spaghetti
• Uniform lengh of spaghetti – jednakowa długość spaghetti (nitki spaghetti mają jednakową długość)
• Homegrown spaghetti – spaghetti z domowego ogródka
• (spaghetti weevil – owad niszczący uprawy spaghetti 😉 )
11 luty 2021, Pewien posterunkowy policji
Na kanale „English with Lucy” znajdziemy filmik, który pokaże nam 8 elementów brytyjskiego humoru. Jednym z nich jest „play on words / gra słów” (jeśli ktoś z Was chciałby dowiedzieć się o pozostałych 7, to zapraszam tutaj).
Nauczycielka podaje przykłady owych „play on words” w nazwach sklepów, np. istnieje sklep z kebabem o nazwie Abrakebabra. Takie zabawy słowami to bardzo brytyjska cecha. A ja ostatnio natknęłam się na jej ekstremalny przykład. Otóż przeszukiwałam internet na hasło „PC” (w sensie „posterunkowy policji”) i znalazłam artykuł o PC Rob Banks.
A teraz wyjaśnienie – „to rob” oznacza „rabować, okradać”. Samo „rob” to tryb rozkazujący drugiej osoby liczby pojedynczej, czyli – rabuj. “Banks” jest liczbą mnogą od “a bank / bank”. PC Rob Banks to po polsku posterunkowy Rabuj Banki. Jego rodzice musieli niezmiernie lubić gry słów!
Nazwisko tego policjanta przypomniało mi o osobie, o jakiej opowiadała moja koleżanka, otóż był to mężczyzna o imieniu Justin Time. Mówiła, że chodziły o nim legendy, że jeszcze nigdy się nigdzie nie spóźnił, po prostu zawsze był na czas (just in time / na czas, punktualnie).
Jeśli kogoś interesuje, jak wygląda PC Rob Banks, to zapraszam tutaj.
31 styczeń 2021, Jakie słowo może być problematyczne w trakcie rekrutacji do SASu?
Od 2015 roku kanał Channel 4 produkuje bardzo ciekawy reality show pod nazwą – SAS: Who Dares Wins (SAS to akronim od Special Air Service, czyli elitarnej jednostki specjalnego przeznaczenia w Armii Brytyjskiej, odpowiednika polskiego Gromu; Who Dares Wins / Kto się ośmieli, zwycięży – to motto tej organizacji).
Uczestnicy programu przechodzą bardzo trudne fizycznie i psychicznie testy – są narażeni na niskie temperatury, głód, hałas, brak snu, dźwigają, biegają, skaczą z helikopterów (najlepiej sami zobaczcie, bo warto). Podobno tak właśnie wygląda rekrutacja do prawdziwego SASu. Pewnie słyszeliście, że niektórzy umierają w jej trakcie.
Oglądałam jedną edycję tego programu i zrobiła ona na mnie ogromne wrażenie. Do tej pory było ich już 7. We wszystkich głównym prowadzącym był Ant Middleton (były żołnierz SASu). W tamtym roku pojawiły się na niego skargi, ponieważ nazwał jedną z uczestniczek “grandma / babcia”. Dlaczego jest to takie szokujące? – ponieważ owa uczestniczka babcią nie jest, ale inny uczestnik jest już dziadkiem, a nie został nazwany “granpa / dziadzio”. Ant Middleton, którego określa się jako “tough nut”, został oskarżony o sexism i ageism.
Zwiastun tej serii można obejrzeć tutaj. Akurat w tej edycji występują znane osoby, stąd mamy słowo “celebrity” w nazwie programu (Celebrity SAS: Who Dares Wins).
sexism [wymowa: ˈsek.sɪ.zəm], rzeczownik, znaczenie:
– działania dyskryminujące oparte na przekonaniu, że dana płeć jest mniej inteligenta, kompetentna itp.; najczęściej dotyczy sytuacji, kiedy dyskryminuje się kobiety
ageism [wymowa: ˈeɪ.dʒɪ.zəm], rzeczownik, znaczenie:
– dyskryminacja ze względu na wiek
24 grudzień 2020, Zabawna świąteczna reklama
Jednym ze zwiastunów zbliżających się Świąt są świąteczne spoty reklamowe dużych sklepów. W tym roku moją uwagę przykuła reklama sieci Tesco.
Spot pokazuje nam kilkoro osób, które zadają sobie to samo pytanie: czy w tym roku byłem na tyle grzeczny, by dostać prezent? Widzimy dziewczynkę, która zastanawia się, czy kupić tort, ponieważ jak sama wyznaje: I gave my sister a really terrible haircut / Naprawdę okropnie ścięłam włosy siostrze. Z kolei pan wyglądający z okna przyznaje skruszony, że prawdopodobnie zakupił zbyt wiele rolek papieru toaletowego (I may have bought too many loo rolls). Przyjrzyjcie się z czego jest zrobiony bałwan przed jego domem (spot można obejrzeć tutaj). Do chomikowania papieru toaletowego przyznają się jeszcze dwie panie (ta druga w języku migowym) i pan jadący na wózku.
Pan w białym swetrze i czapce Mikołaja właśnie zdał sobie sprawę, że: I once forgot to sing “Happy Birthday” when I washed my hands / Raz zapomiałem zaśpiewać “Happy Birthday”, jak myłem ręce. A pani siedząca ze swoimi dziećmi przy stole wyznaje, że nie uczyła ich ani fizyki, ani matematyki (ani geografii dodaje jedno z nich).
Młody chłopak w żółtej czapce nie wsparł fundacji Kapitana Toma (to ten pan, który zrobił 100 okrążeń wokół swojego domu w swoje setne urodziny)! Nawet święty Mikołaj nie jest bez winy – wybrał się w tym roku na wakacje!
Też się pewnie zastanawiacie, czy dostaniecie jakiś prezent pod choinkę. Ale nie martwcie się, krzyczy Tesco, ponieważ wyjątkowo w tym roku: there is no naughty list (nie ma listy niegrzecznych); bo to był szczególnie ciężki rok.
naughty [wymowa: ˈnɔː.ti], przymiotnik, znaczenie:
– (określający zachowanie dzieci) niegrzeczny, nieposłuszny, niesforny
– (użyte w stosunku do dorosłych jest żartobliwe) niegrzeczny, nieposłuszny, niesforny
– (mowa potoczna, żartobliwie) pikantny, frywolny, nieprzyzwoity
11 czerwiec 2020, A w UK o tym ostatnio
Pan Desnard pracował w Interparfum (francuskiej firmie produkującej perfumy). Został zatrudniony na stanowisku kierowniczym, gdzie dostawał roczne wynagrodzenie w wysokości 70 000£. Wkrótce jednakże zmieniono jego obowiązki na prostsze, bardziej rutynowe, a tym samym nudniejsze. Pomimo że pan Desnard był niezadowolony ze zmiany, to pracował w Interparfum jeszcze przez 4 lata. Rutynowa praca doprowadziła go do depresji, a to do nieobecności w pracy, które poskutkowały zwolnieniem. Lekarze określili, że jego pogarszający się stan zdrowia psychicznego był spowodowany „bore-out”. Pan Desnard zażądał odszkodowania od swojej byłej firmy w wysokości 550 000£, dostał jednakże tylko (?) 36 000£.
Dziennik The Guardian podsumował ten przypadek tym oto zdaniem: I don’t know which is more French – getting paid to do nothing or complaining about it. (Nie wiem, co jest bardziej francuskie – dostawanie pieniędzy za nicnierobienie, czy narzekanie na to (że się nic nie robi).)
bore-out – zaburzenie psychologiczne, głównie spowodowane przez niedostatek obowiązków w pracy („bore -out” nie ma jeszcze w słownikach, ale portal O2 tłumaczy je na „dojmująca nuda”, moim zdaniem trafnie)
burn -out – zaburzenie psychologiczne spowodowane nadmiarem obowiązków w pracy; wypalenie zawodowe
Problem z „bore-out” możemy uznać za jeden z „First World problems” (Problemy Pierwszego Świata – potoczne określenie nieudogodnień w krajach Pierwszego Świata, na które narzeka się z braku obecności bardziej istotnych problemów).