Znawcą języka polskiego jest bezkonkurencyjnie profesor Jan Miodek, natomiast jego odpowiednikiem w Wielkiej Brytanii byłaby Susie Dent. Pani Dent występuje w programach telewizyjnych jako ekspert od angielskich słów, jest także autorką kilku książek. W 2017 roku wydała „Dent’s Modern Tribes: The Secret Languages of Britain” (ta książka nie została przetłumaczona na język polski, ale gdyby dokładnie przełożyć jej tytuł, to mielibyśmy – Współczesne Plemiona (Pani) Dent: Sekretne Języki Wielkiej Brytanii). Jest to książka o słowach slangowych, których używają różne grupy zawodowe. Pamiętam, jak pani Dent o nich opowiadała w jednym z wywiadów i określenie, jakie najbardziej zapadło mi w pamięć, to „disco rice” (powiem Wam, co to jest, na końcu tekstu, bo może właśnie coś jecie). W każdym razie tego wyrażenia używają ładowacze nieczystości, popularnie zwani śmieciarzami.
A w tym tekście zajmiemy się dwoma słowami, które oznaczają śmieci – rubbish i litter.
„Rubbish” to rzeczy niepotrzebne, zepsute graty, śmieci. Pozbywamy się „rubbish”, „rubbish” nam zawadza. Mam znajomych, którzy wierzą w teorie spiskowe (też zauważyliście jak bardzo są popularne?) i takich, którzy uważają, że: Conspiracy theories are rubbish / Teorie spiskowe to bzdury. O kimś, kto opowiada o takich rzeczach mówią: He speaks rubbish / On gada głupoty. „Rubbish” to także rzecz marnej jakości, badziewie – wiadomo, zaraz się zepsuje i trzeba będzie wyrzucać. Ale i my możemy być w czymś „rubbish”; np. I am rubbish at dancing / Jestem „badziewie” w tańczeniu (Kiepsko tańczę). W tym znaczeniu możemy użyć go też jako przymiotnika – I am a rubbish dancer / Jestem beznadziejnym tancerzem.
„Litter” najbardziej kojarzy się z takim rodzajem śmieci, jakim zanieczyszczone są parki, ulice, plaże (tak, jak „rubbish” to „śmieć niepotrzebny”, to „litter” to „śmieć rozrzucony”). Na śmietnikach miejskich czasem jest napis „litter” albo „litter bin / kosz na śmieci”. Ale to nie jedyne tłumaczenie tego słowa, bo mamy jeszcze: miot, siano używane przez zwierzęta jako miejsce do spania, żwirek (np. dla kota). Wyjaśnienie, skąd wzięły się tak różnorodne znaczenia, znajdziemy w „Słowniku Etymologicznym”. Mówi on, że w średniowieczu “litter” oznaczało łóżko, albo weźmy lepsze słowo – posłanie. Pod koniec tej epoki zaczęto też nim określać słomę używaną do wypchania materaca albo taką, na której się spało. I stąd właśnie pochodzi znaczenie miot, czyli ta grupka zwierząt, która urodziła się na danym posłaniu („zwierzątka z jednego posłania”). Nietrudno teraz zrozumieć, dlaczego „litter” oznacza też żwirek (bo u zwierząt posłanie i toaleta to czasem to samo miejsce).
Czasownik „to litter” oznacza: śmiecić, zaśmiecać. Na plaży, bądź w parku możemy napotkać tabliczkę z napisem: Please do not litter / Proszę nie śmiecić. Ten wyraz można też użyć w znaczeniu porozrzucać, czyli też jakby zaśmiecić, ale rzeczami wciąż wartościowymi ; np. her makeup products were littered all over the flat / jej produkty do makijażu były porozrzucane po całym mieszkaniu.
Be littered with (something) to bardzo popularna konstrukcja i może oznaczać po prostu zaśmiecone czymś; np. A popular beach was littered with many face masks / Znana plaża była zaśmiecona wieloma maseczkami (na twarz). Albo też w znaczeniu powiedzmy przenośnym – coś było „zanieczyszczone” czymś negatywnym, czymś czego byśmy w danym miejscu mieć nie chcieli; np. Cyberpunk 2077 is littered with bugs / Cyberpunk 2077 posiada wiele błędów w programie (bug to błąd w kodzie programu komputerowego).
Mam nadzieję, że ten tekst Was uodpornił na to, co teraz Wam wyjawię – otóż „disco rice” to określenie używane przez śmieciarzy na larwy robaków, jakie czasem napotykają w swojej pracy. Nie wińcie mnie, sami chcieliście się przecież dowiedzieć…
Strefa Kujona:
rubbish [wymowa: ˈrʌb.ɪʃ], rzeczownik, znaczenie:
– rzeczy, których już nie chcemy, bądź nie potrzebujemy; graty, śmieci
– (mowa potoczna) opinie i idee, które uważasz za głupie lub błędne; głupoty, idiotyzmy, bzdury, brednie
– (mowa potoczna, w tym znaczeniu używany także jako przymiotnik) rzecz marnej jakości; badziewie
rubbish, czasownik, znaczenie:
– (mowa potoczna) krytykować kogoś / coś albo traktować kogoś bez szacunku albo uważać, że coś nie ma wartości; zgnoić (to słowo to moja sugestia)
litter [wymowa: ˈlɪt.ə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– śmieci (szczególnie te rozrzucone np. na trawniku, czy chodniku; czyli jakieś puste butelki, papiery czy opakowania po chipsach)
– miot (małe zwierzęta urodzone z tej samej matki w tym samym czasie, „litter” używany jest najczęściej w stosunku do ssaków)
– siano lub gałązki używane przez zwierzęta jako miejsce do spania
– materiał używany do wypełnienia „toalety” dla zwierzęcia, np. cat litter – żwirek dla kota
litter, czasownik, znaczenie:
– śmiecić (rozrzucać śmieci)
– rozrzucić rzeczy (niedbale), bałaganić
be littered with (something) – jeśli jakieś miejsce, dokument, bądź przedmiot „is littered with sth” to to miejsce / dokument / przedmiot posiada dużo tego „something / czegoś”; np. The newspaper is littered with spelling mistakes / Gazeta ma bardzo dużo błędów w pisowni (albo ładniej: Ta gazeta ma mnóstwo błędów w pisowni / błędów ortograficznych)
Materiały źródłowe (słówka):
- Rubbish (Oxford Learner’s Dictionaries)
- To rubbish (Oxford Learner’s Dictionaries)
- Litter (Cambridge Dictionary)
- Litter (Słownik etymologiczny języka angielskiego)
Zdjęcie wykonała Suzy Hazelwood, a można je znaleźć na portalu Pexels.