Wojna niesie cierpienie, śmierć i nieszczęście. Jest jednym z największych kataklizmów. To tragiczne wydarzenie kształtuje całe pokolenia, wpływa na sposób myślenia i pozostawia trwały ślad w języku.
Wiele popularnych dziś słów w języku angielskim pochodzi z okresu II wojny światowej. Większość z nich zaczęło swój żywot, jako element żargonu wojskowego – były to użyteczne skróty lub zapożyczenia, które dziwnymi kolejami losu przedostały się do codziennej angielszczyzny i które używamy do dzisiaj.
Spam, Jeep i radar
Spam dziś zrozumiemy, jako: niechciany e-mail, który zazwyczaj zawiera reklamy. Jednak oryginalnie „Spam” był nazwą konserwy wieprzowej (od: spiced / przyprawiona i ham / szynka), która była popularnym jedzeniem wysyłanym dla wojska.
Slang żołnierski był inspiracją dla marki samochodów terenowych. Samochód „uniwersalnego użytku / general-purpose” nazywano skrótowo GP. Jeśli wypowiemy ten skrót szybko to otrzymamy „dżip”, co po angielsku zapisalibyśmy jako – Jeep.
Z tamtego okresu pochodzi też słowo “radar” – które jest to akronimem od „ratio detecting and ranging / radiowe wykrywanie i namierzanie”. W języku polskim „radar” jest głównie używany w kontekście wojskowym, natomiast w angielskim mamy z nim kilka bardzo użytecznych zwrotów: below/under the radar (np. He tried to stay below her radar / Starał się być niezauważony przez nią) oraz on/off the radar [np. Toy safety is definitely on consumers’ radar / Bezpieczeństwo (w użytkowaniu) zabawek jest zdecydowanie ważne dla klientów (gdybyśmy dali tam “off” zamiast “on” to to zdanie powiedziałoby nam, że bezpieczeństwo zabawek nie jest ważne dla klientów)].
Co Brytyjczycy wzięli z niemieckiego?
Every politician gets flak from time to time / Każdy z polityków dostaje po głowie od czasu do czasu. „Flak” przetłumaczymy na: (potocznie) ostra krytyka oraz ogień przeciwlotniczy (stąd mamy – flak jacket / kamizelka kuloodporna). Flak jest skrótem od: Fliegerabwehrkanone / działo obrony przeciwlotniczej.
Over the years, the Kremlin has built a simulated democracy with a series of ersatz -opposition parties / Przez lata Kremlin zbudował udawaną demokracją z serią namiastek partii opozycyjnych. Niemieckie słowo „Ersatz” oznacza „substytut, namiastka”. I tak go też zrozumiemy w języku angielskim – tylko oczywiście nie będzie ono pisane z dużej litery (w niemieckim rzeczowniki pisze się z dużej litery).
Polski wkład w angielszczyznę
Rafał Lemkin był polskim prawnikiem, który wyemigrował do Stanów. Tam napisał książkę o eksterminacji Żydów przez hitlerowskie Niemcy. Nie było wówczas terminu prawnego, który swoim znaczeniem nazywałby taką zbrodnię. Stąd Lemkin stworzył swój własny termin – genocide. Słowo to bazuje na dwu greckich wyrazach: genos /rasa, rodzaj i cide/zabicie. „Genocide” przetłumaczymy na polski jako – ludobójstwo.
DODATEK
Owczarek niemiecki to German shepherd czy Alsatian? Odpowiedź znajdziesz tutaj.
Strefa Kujona:
Więcej o słowie „spam” tutaj
Jeep [wymowa: dʒiːp], rzeczownik, znaczenie:
– marka małych, wytrzymałych samochodów (często wojskowych) używanych do jeżdżenia po wyboistych terenach
radar [wymowa: ˈreɪdɑː(r)], rzeczownik, znaczenie:
– radar, stacja radiolokacyjna [urządzenie służące do wykrywania – za pomocą fal radiowych – obiektów powietrznych, nawodnych oraz lądowych takich jak: samoloty, śmigłowce, rakiety, statki (również chmury oraz obiekty terenowe), pozwalające na określenie kierunku, odległości, a także rozmiarów obiektu]
Z słowem „radar” mamy kilka użytecznych zwrotów:
– below/under the radar – używany, by powiedzieć, że ludzie nie są czegoś świadomi – np. Around 400 Russian mercenaries reportedly entered Kyiv in January with orders to assassinate President Zelensky. Mr Putin is understood to have sent them into the capital before the Russian invasion began to maximise their chances of going under the radar // Rzekomo około 400 rosyjskich najemników weszło do Kijowa w styczniu z rozkazami zabicia prezydenta Zełenskiego. Przyjmuje się, że pan Putin wysłał ich do stolicy zanim się zaczęła rosyjska inwazja, by zmaksymalizować ich szanse że inni nie będą świadomi ich celu i obecności/ bycia niewykrytymi.
– on/off the radar (screen) – używany, by powiedzieć, że uwaga ludzi jest/nie jest skupiona na czymś – np. With the threat of nuclear war on the radar, the West has intervened as much as possible in taking proactive steps without crossing the red line of direct military interventions // Znając możliwość/mając świadomość zagrożenia wojną nuklearną Zachód interweniował tak dużo, jak to możliwe w podjęciu prewencyjnych kroków bez przekraczania czerwonej linii bezpośredniej militarnej interwencji
flak (też – flack) [wymowa: flæk], rzeczownik, znaczenie:
– działa na ziemi, które strzelają w samoloty wroga; pociski z tych dział; ogień przeciwlotniczy
– (mowa potoczna) krytyka, ostrzał/ogień krytyki
flak jacket [wymowa: ˈflæk dʒækɪt], rzeczownik, znaczenie:
– kamizelka kuloodporna
ersatz [wymowa:ˈeəzæts], przymiotnik, znacznie:
– sztuczny, będący namiastką, będący gorszym zamiennikiem (sztuczny i nie tak dobry, jak prawdziwa rzecz/produkt)
genocide [wymowa: ˈdʒen.ə.saɪd], rzeczownik, znaczenie:
– ludobójstwo (zbrodnia przeciwko ludzkości, obejmująca celowe wyniszczanie całych lub części narodów, grup etnicznych, religijnych lub rasowych, zarówno poprzez fizyczne zabójstwa członków grupy, jak i wstrzymanie urodzeń w obrębie grupy, stworzenie warunków życia obliczonych na fizyczne wyniszczenie, czy przymusowe odbieranie dzieci)
Materiały źródłowe:
słówka
- Jeep (Oxford Learner’s Dictionaries)
- Radar (Oxford Learner’s Dictionaries)
- Flak (Oxford Learner’s Dictionaries)
- Flak jacket (Oxford Learner’s Dictionaries)
- Ersatz (Oxford Learner’s Dictionaries)
- Genocide (Cambridge Dictionary)
inne
- Definicja słowa „radar” (Wikipedia, po polsku)
- Definicja ludobójstwa (Wikipedia, po polsku)
- Życiorys i dokoniania Rafała Lemkina (Wikipedia, po polsku)
- Jeszcze jakie inne słowa powstały w czasie II wojny światowej (The Guardian, po angielsku)
Zdjęcie wykonał Elliott Engelmann, a pozostałe prace fotografa można znaleźć na Unsplash.