Ostatnio głośno jest o filmie Agnieszki Holland „Zielona Granica”, pokazującym kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej. Jak byśmy przetłumaczyli słowo „granica” w tytule tego filmu, a jak – inne „granice”?
Zielona Granica
Ta granica, o której opowiada film Agnieszki Holland, jest linią oddzielającą dwa państwa – Polskę i Białoruś. Taką “granicę” przetłumaczymy na – border. Stąd na przejściu granicznym / border crossing mamy border control / kontrolę graniczną, której dokonują border guards / strażnicy graniczni. “Zieloną Granicę” przetłumaczymy w takim razie na – Green Border.
Border, czyli coś, co otacza (jakąś przestrzeń)
Słowo “border” początkowo oznaczało – brzeg tarczy w herbie rodu. I to znaczenie wciąż jest widoczne w następujących tłumaczeniach:
– pasek (często dekoracyjny), który ciągnie się na brzegu np. ubrania, obrazu, kartki; lamówka, obwódka, obrąbek;
– wąski pasek ziemi wokół ogrodu, na którym zwykle sadzi się kwiaty; rabatka.
Angielski „border” jest czymś, co otacza („zawiera w sobie coś” – państwo, obraz, ogród) i… tyle! A przecież my, Polacy używamy słowa „granica” także w innych znaczeniach.
Granica, czyli „dokąd coś można (do)ciągnąć”
„Granica” przetłumaczymy na – limit, jeśli będziemy to słowo rozumieć jako: zasięg, zakres lub kres; np.:
– ograniczony zasięg (np. the limits of human understanding / granice ludzkiego zrozumienia);
– największą lub najmniejszą ilość czegoś, co jest dozwolone (np. What do you think should be the minimum age limit for a child to have a social media account? / Co sądzisz, powinno być dolną granicą wieku dla dziecka, by posiadało konto na mediach społecznościowych?);
– kres możliwości fizycznych lub psychicznych człowieka (np. The team performed to the limit of its capabilities / Zespół zagrał do granic swoich możliwości; His arrogance had no limits / Jego arogancja nie miała granic);
– najdalsza krawędź obszaru lub miejsca (np. We were reaching the limits of civilization / Docieraliśmy do granic cywilizacji; the city limits / granice miasta).
”Granica”, czyli – jakaś linia
„Granica” przełożymy na line, jeśli ten wyraz rozumiemy, jako:
– linia podziału między jednym miejscem lub rzeczą, a innym miejscem lub rzeczą (np. the tree line / granica lasu; the permanent snow line / granica wiecznych śniegów);
– linia podziału między jednym obszarem myślenia lub zachowania, a innym lub między jedną grupą ludzi, a inną grupą ludzi (np. There is a fine line between informing the public and alarming them / Istnieje cienka granica pomiędzy informowaniem opinii publicznej a jej alarmowaniem; Music offers a way to cross cultural lines / Muzyka umożliwia przekraczanie granic kulturowych).
Jak będzie „przekroczyć granicę” po angielsku?
Zależy, jaką granicę będziemy mieli na myśli – jeśli mówimy o granicy państwowej, to powiemy „to cross the border”. Jednak możemy też mieć na myśli to, że ktoś zrobił coś niestosownego lub niewłaściwego – i wtedy powiemy: He crossed the line / Przekroczył (pewną) granicę.
Strefa Kujona:
border [wymowa: ˈbɔː.də(r)], rzeczownik, znaczenie:
– granica między dwoma państwami bądź obszarami albo teren blisko takiej granicy; np. The train crosses the border between France and Spain / Pociąg przekracza granicę (państwową) między Francją a Hiszpanią; border guard / straż graniczna, border control / kontrola graniczna, border crossing / przejście graniczne, to cross the border / przekroczyć granicę (państwową),
– (przenośnie) granica, linia podziału; np. It is difficult to define the border between love and friendship / Trudno jest określić granicę między miłością a przyjaźnią,
– długi, wąski pasek ziemi wokół ogrodu, na którym zwykle sadzi się kwiaty; rabatka,
– pasek/linia/obramowanie (często dekoracyjny), który ciągnie się na brzegu np. ubrania, obrazu, kartki; lamówka, obwódka, obrąbek; np. “writing paper with a black border” wyglądałby tak:
(papier do pisania z czarną obwódką)
„Border” zawiera w sobie pierwsze znaczenie polskiego słowa granica wg Słownika Języka Polskiego: linia zamykająca lub oddzielająca pewien określony obszar.
*** *** ***
„Granica” przetłumaczymy na – limit [wymowa:ˈlɪmɪt], jeśli będziemy to słowo rozumieć jako: zasięg, zakres lub kres:
– ograniczony zasięg (np. the limits of human understanding / granice ludzkiego zrozumienia),
– największą lub najmniejszą ilość czegoś, co jest dozwolone (np. What do you think should be the minimum age limit for a child to have a social media account? / Co sądzisz, powinno być dolną granicą wieku dla dziecka, by posiadało konto na mediach społecznościowych?),
– kres możliwości fizycznych lub psychicznych człowieka [np. Znała granice swojej władzy / She knew the limits of her power; Jego arogancja nie znała (= nie miała) granic / His arrogance knew (= had) no limits; Jest granica bólu (cierpienia), jakie możemy znieść / There is a limit to the amount of pain we can bear; Zespół zagrał do granic swoich możliwości / The team performed to the limit of its capabilities; Wiedziałem, że osiągnąłem granicę (swoich możliwości) i nie mogłem zrobić nic więcej / I knew I had reached my limit and couldn’t do any more; Zrobili wszystko, co w ich mocy w granicach swoich możliwości / They’ve done their best within the limits of their capability],
– najdalsza krawędź obszaru lub miejsca (np. We were reaching the limits of civilization / Docieraliśmy do granic cywilizacji; the city limits / granice miasta)
W części powyższych przykładów zastąpimy „granicę” polskim „limitem” [I knew I had reached my limit and couldn’t do any more / Wiedziałem, że osiągnąłem granicę (albo „limit”) (swoich możliwości) i nie mogłem zrobić nic więcej; What do you think should be the minimum age limit for a child to have a social media account? / Co sądzisz, powinno być dolną granicą wieku (albo „dolnym limitem wieku”)] dla dziecka, by posiadało konto na mediach społecznościowych?
*** *** ***
„Granica” przetłumaczymy na – line [wymowa: laɪn], jeśli będziemy to słowo rozumieć jako:
– linia podziału między jednym miejscem lub rzeczą, a innym miejscem lub rzeczą (np. the tree line / granica lasu; the permanent snow line / granica wiecznych śniegów),
– linia podziału między jednym obszarem myślenia lub zachowania, a innym lub między jedną grupą ludzi, a inną grupą ludzi (np. Mass consumption blurred the lines of class distinction / Masowa konsumpcja zatarła granice podziałów klasowych; Music offers a way to cross cultural lines / Muzyka umożliwia przekraczanie granic kulturowych; There is a fine line between informing the public and alarming them / Istnieje cienka granica pomiędzy informowaniem opinii publicznej a jej alarmowaniem)
„Line” zawiera w sobie to znaczenie polskiego słowa granica: linia podziału lub czynniki różnicujące coś.
*** *** ***
to cross the line – wyrażenie, znaczenie:
– zachować się w sposób nieakceptowalny, niestosowny, nieodpowiedni; przekroczyć pewną granicę, przesadzić
Materiały źródłowe:
słówka
- Border (Cambridge Dictionary)
- Wiele tłumaczeń użytecznych zwrotów ze słowem „granica” (Słownik bab.la)
- To cross the line (Cambridge Dictionary)
- Pochodzenie słowa border (Etymonline.com)
inne
Zdjęcie wykonał Joni Rajala.