Autor: Anna

The Chemical Brothers – Galvanize

W 2004 roku zespół The Chemical Brothers wypuścił piosenkę o bardzo nietypowym tytule – Galvanize. Piosenkę zapewne każdy z Was kojarzy (można sobie ją przypomnieć tutaj), ale ilu z Was się zastanawiało, o czym muzycy z Manchesteru śpiewają? No bo raczej nie o cynkowaniu stali, czy tym podobnych rzeczach(?)

Luigi Galvani

Jeśli zajrzymy do słownika etymologicznego, to okazuje się, że pierwsze znaczenie wyrazu galwanizacja, to wcale nie było to, które dziś znamy!

Czasownik galvanize pochodzi od nazwiska włoskiego lekarza, fizyka i filozofa Luigiego Galvaniego. Galvani zauważył, że jeśli prąd ma kontakt z ciałem zwierzęcia (tym pierwszym była martwa żaba), to wówczas wywołuje skurcz mięśni. Stąd “galvanize” początkowo oznaczało – stymulować poprzez elektryczność.

Do czego innych zainspirowała owa żaba?

Kilka lat później siostrzeniec Galvaniego, fizyk Giovanni Aldini, zaczął organizować pokazy, podczas których stymulował prądem fragmenty zwierząt np. głowę wołu. I choć w trakcie eksperymentów oczy martwego zwierzęcia nagle się otwierały, to Aldini chciał bardziej przerazić widownię.

Czy to Wam czegoś nie przypomina…

Najbardziej znany eksperyment, jaki poprowadził Aldini, odbył się w styczniu 1803 roku w Londynie. Aldini tym razem wykonywał doświadczenia na ciele George’a Fostera – skazanego na powieszenie mordercy żony i córki. W sali operacyjnej zebrali się brytyjscy naukowcy, dygnitarze i lekarze, którzy obserwowali, jak Aldini przykładał elektrody do ciała Fostera, tym samym wywołując reakcje typu:

his jaw quivered, his left eye opened, and his face convulsed / jego szczęka zadrżała, jego lewe oko się otworzyło, a twarz miała spazmy.

Momentami wydawało się nawet, że George Foster ożył.

Mary Wollstonecraft Shelley

Ponoć Mary Shelley była albo świadkiem takich pokazów, albo o nich słyszała. Bo te właśnie eksperymenty zainspirowały ją do napisania powieści o szalonym naukowcu Wiktorze Frankensteinie, który składa z części ciał różnych osób potwora. W książce wprawdzie nie wspomniano o użyciu elektryczności do tchnienia życia w kreaturę, ale w licznych filmowych adaptacjach ten motyw jest używany.

O czym śpiewają The Chemical Brothers?

Próby ożywiania zmarłych się nie udawały. Zaczęto też wątpić w moralność takich badań i ostatecznie zaniechano prowadzenia tych makabrycznych eksperymentów.

A dziś słowo “galvanize” oznacza też: pobudzić do działania, zelektryzować, dać impuls. I to właśnie zespół miał na myśli, śpiewając:

The time has come to / Nadszedł czas by
Galvanize / Dać impuls
Come on, come on, come on with it / No dalej, dalej, dalej z tym

Don’t hold back, if you think about it too much / Nie powstrzymuj się, jeśli myślisz o tym za wiele
You may stumble, trip up, fall on your face / (to) Możesz zatoczyć się, potknąć się, upaść na twarz

 

Strefa Kujona:

galvanize (też: galvanise) [wymowa: ˈɡælvənaɪz], czasownik, znaczenie:
– proces pokrywania metalowej powierzchni (stali lub żelaza) cynkiem w celu jej ochrony przed rdzą, np. galvanized bucket / ocynkowane wiadro, galvanized steel / ocynkowana stal;
– sprawić, by ktoś (nagle) zaczął coś robić poprzez wywołanie (w kimś) emocji lub zszokowanie (kogoś); zelektryzować, dać impuls, pobudzić do działania, zszokować, zmobilizować, zachęcić; np. The win galvanized the whole team // Wygrana zelektryzowała/zmobilizowała/podbudowała cały zespół; The urgency of his voice galvanized them into action / Jego naglący głos dał im impuls do działania; We need new approaches that will galvanize the industry to deal with its problems / Potrzebujemy nowych metod, które pobudzą przemysł do uporania się z jego problemami; Western charities were galvanized by TV pictures of starving people / Zachodnie organizacje charytatywne zostały zmobilizowane przez telewizyjne obrazy głodujących ludzi; The prospect of his mother coming to stay galvanized him into action and he started cleaning the house / Perspektywa przyjazdu matki do domu, zmobilizowała go do działania i on zaczął sprzątać dom

 

Materiały źródłowe:


słówka

inne

Jak będzie „przekroczyć granicę” po angielsku?

Ostatnio głośno jest o filmie Agnieszki Holland „Zielona Granica”, pokazującym kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej. Jak byśmy przetłumaczyli słowo „granica” w tytule tego filmu, a jak – inne „granice”?

Zielona Granica

Ta granica, o której opowiada film Agnieszki Holland, jest linią oddzielającą dwa państwa – Polskę i Białoruś. Taką “granicę” przetłumaczymy na – border. Stąd na przejściu granicznym / border crossing mamy border control / kontrolę graniczną, której dokonują border guards / strażnicy graniczni. “Zieloną Granicę” przetłumaczymy w takim razie na – Green Border.

Border, czyli coś, co otacza (jakąś przestrzeń)

Słowo “border” początkowo oznaczało – brzeg tarczy w herbie rodu. I to znaczenie wciąż jest widoczne w następujących tłumaczeniach:

– pasek (często dekoracyjny), który ciągnie się na brzegu np. ubrania, obrazu, kartki; lamówka, obwódka, obrąbek;

– wąski pasek ziemi wokół ogrodu, na którym zwykle sadzi się kwiaty; rabatka.

Angielski „border” jest czymś, co otacza („zawiera w sobie coś” – państwo, obraz, ogród) i… tyle! A przecież my, Polacy używamy słowa „granica” także w innych znaczeniach.

Granica, czyli „dokąd coś można (do)ciągnąć”

„Granica” przetłumaczymy na – limit, jeśli będziemy to słowo rozumieć jako: zasięg, zakres lub kres; np.:

– ograniczony zasięg (np. the limits of human understanding / granice ludzkiego zrozumienia);

– największą lub najmniejszą ilość czegoś, co jest dozwolone (np. What do you think should be the minimum age limit for a child to have a social media account? / Co sądzisz, powinno być dolną granicą wieku dla dziecka, by posiadało konto na mediach społecznościowych?);

– kres możliwości fizycznych lub psychicznych człowieka (np. The team performed to the limit of its capabilities / Zespół zagrał do granic swoich możliwości; His arrogance had no limits / Jego arogancja nie miała granic);

– najdalsza krawędź obszaru lub miejsca (np. We were reaching the limits of civilization / Docieraliśmy do granic cywilizacji; the city limits / granice miasta).

”Granica”, czyli – jakaś linia

„Granica” przełożymy na line, jeśli ten wyraz rozumiemy, jako:

– linia podziału między jednym miejscem lub rzeczą, a innym miejscem lub rzeczą (np. the tree line / granica lasu; the permanent snow line / granica wiecznych śniegów);

– linia podziału między jednym obszarem myślenia lub zachowania, a innym lub między jedną grupą ludzi, a inną grupą ludzi (np. There is a fine line between informing the public and alarming them / Istnieje cienka granica pomiędzy informowaniem opinii publicznej a jej alarmowaniem; Music offers a way to cross cultural lines / Muzyka umożliwia przekraczanie granic kulturowych).

Jak będzie „przekroczyć granicę” po angielsku?

Zależy, jaką granicę będziemy mieli na myśli – jeśli mówimy o granicy państwowej, to powiemy „to cross the border”. Jednak możemy też mieć na myśli to, że ktoś zrobił coś niestosownego lub niewłaściwego – i wtedy powiemy: He crossed the line / Przekroczył (pewną) granicę.

 

Strefa Kujona:

border [wymowa: ˈbɔː.də(r)], rzeczownik, znaczenie:

– granica między dwoma państwami bądź obszarami albo teren blisko takiej granicy; np. The train crosses the border between France and Spain / Pociąg przekracza granicę (państwową) między Francją a Hiszpanią; border guard / straż graniczna, border control / kontrola graniczna, border crossing / przejście graniczne, to cross the border / przekroczyć granicę (państwową),

– (przenośnie) granica, linia podziału; np. It is difficult to define the border between love and friendship / Trudno jest określić granicę między miłością a przyjaźnią,

– długi, wąski pasek ziemi wokół ogrodu, na którym zwykle sadzi się kwiaty; rabatka,

– pasek/linia/obramowanie (często dekoracyjny), który ciągnie się na brzegu np. ubrania, obrazu, kartki; lamówka, obwódka, obrąbek; np. “writing paper with a black border” wyglądałby tak:

(papier do pisania z czarną obwódką)

„Border” zawiera w sobie pierwsze znaczenie polskiego słowa granica wg Słownika Języka Polskiego: linia zamykająca lub oddzielająca pewien określony obszar.

*** *** ***

„Granica” przetłumaczymy na – limit [wymowa:ˈlɪmɪt], jeśli będziemy to słowo rozumieć jako: zasięg, zakres lub kres:

– ograniczony zasięg (np. the limits of human understanding / granice ludzkiego zrozumienia),

– największą lub najmniejszą ilość czegoś, co jest dozwolone (np. What do you think should be the minimum age limit for a child to have a social media account? / Co sądzisz, powinno być dolną granicą wieku dla dziecka, by posiadało konto na mediach społecznościowych?),

– kres możliwości fizycznych lub psychicznych człowieka [np. Znała granice swojej władzy / She knew the limits of her power; Jego arogancja nie znała (= nie miała) granic / His arrogance knew (= had) no limits; Jest granica bólu (cierpienia), jakie możemy znieść / There is a limit to the amount of pain we can bear; Zespół zagrał do granic swoich możliwości / The team performed to the limit of its capabilities; Wiedziałem, że osiągnąłem granicę (swoich możliwości) i nie mogłem zrobić nic więcej / I knew I had reached my limit and couldn’t do any more; Zrobili wszystko, co w ich mocy w granicach swoich możliwości / They’ve done their best within the limits of their capability],

– najdalsza krawędź obszaru lub miejsca (np. We were reaching the limits of civilization / Docieraliśmy do granic cywilizacji; the city limits / granice miasta)

W części powyższych przykładów zastąpimy „granicę” polskim „limitem” [I knew I had reached my limit and couldn’t do any more / Wiedziałem, że osiągnąłem granicę (albo „limit”) (swoich możliwości) i nie mogłem zrobić nic więcej; What do you think should be the minimum age limit for a child to have a social media account? / Co sądzisz, powinno być dolną granicą wieku (albo „dolnym limitem wieku”)] dla dziecka, by posiadało konto na mediach społecznościowych?

*** *** ***

„Granica” przetłumaczymy na – line [wymowa: laɪn], jeśli będziemy to słowo rozumieć jako:

– linia podziału między jednym miejscem lub rzeczą, a innym miejscem lub rzeczą (np. the tree line / granica lasu; the permanent snow line / granica wiecznych śniegów),

– linia podziału między jednym obszarem myślenia lub zachowania, a innym lub między jedną grupą ludzi, a inną grupą ludzi (np. Mass consumption blurred the lines of class distinction / Masowa konsumpcja zatarła granice podziałów klasowych; Music offers a way to cross cultural lines / Muzyka umożliwia przekraczanie granic kulturowych; There is a fine line between informing the public and alarming them / Istnieje cienka granica pomiędzy informowaniem opinii publicznej a jej alarmowaniem)

„Line” zawiera w sobie to znaczenie polskiego słowa granica: linia podziału lub czynniki różnicujące coś.

*** *** ***

to cross the line – wyrażenie, znaczenie:
– zachować się w sposób nieakceptowalny, niestosowny, nieodpowiedni; przekroczyć pewną granicę, przesadzić
 

Materiały źródłowe:


słówka

inne

 

Zdjęcie wykonał Joni Rajala.

Nie przesadzaj, bo zabraknie ci doniczek!

Niedawno postanowiłam zacząć swoją kolekcję roślin domowych. Część z nich kupiłam, a część dostałam w postaci szczepek. I aby je posadzić musiałam zaopatrzyć się w większą ilość ziemi doniczkowej. Postanowiłam zamówić ją online. I wiecie co? Mimo że mieszkam w UK ponad 10 lat, nie wiedziałam, jak jest „ziemia doniczkowa” po angielsku! I sama tej nazwy też nie zgadłam, podpowiedział mi ją dopiero Google translator.

Przesadzać kwiatki

Możemy posadzić albo „młode, małe rośliny / baby plants” albo „ucięte części rośliny, które są w stanie wypuścić korzenie / plant cuttings„. Możemy „to plant in a pot / posadzić w doniczce” albo krócej – to pot / posadzić w doniczce.

Czasem trzeba „potted plant / (już) zasadzoną (w doniczce) roślinę” „przesadzić / repot„, jeśli jej korzenie wyrastają poza naczynie. A do tego wszystkiego potrzebna jest nam „ziemia doniczkowa„, czyli – potting mix.

Sami widzicie, nie przesadziłam z tą ziemią!

Moim zdaniem wyjątkowo trudno jest wpaść na to, jak jest ziemia doniczkowa po angielsku. Natomiast przesadzać, w sensie – wyolbrzymiać coś, przejaskrawiać, to w angielskim zupełnie nowe słowo. Jest to mianowicie – to exaggerate.

Don’t exaggerate! / Nie przesadzaj!

Prócz czasownika „to exaggerate // przesadzać/wyolbrzymiać” mamy jeszcze rzeczownik „exaggeration // przesada/przejaskrawienie” (np. It’s a huge exaggeration / To gruba przesada) oraz przymiotnik exaggerated // przesadzony/wyolbrzymiony.

Nie przesadzaj, bo zabraknie ci doniczek!

Don’t exaggerate because you will run out of plant pots / Nie przesadzaj, bo skończą ci się (to run out of – czasownik złożony – skończyć się) doniczki – no przetłumaczymy to słowo po słowie, ale zupełnie nie oddamy sensu tego żartu, ani nawet nie stworzymy żadnego logicznego angielskiego zdania.

 

Strefa Kujona:

baby plant – mała, młoda roślina; np. A mature spider plant will produce stems with a baby spider plant at the tip. These tiny plants are also called ‘spiderettes’ and can be grown on to make new plants for free. / Dojrzała zielistka będzie produkować łodygi z małą zielistką na końcu. Te malutkie rośliny są też nazywane „spiderettes” i mogą dalej rosnąć, by stać się nowymi roślinami za darmo.

A tak wygląda ta popularna roślina domowa zwana po polsku zielistką, a po angielsku, moim zdaniem bardzo trafnie, „spider plant / pajęczą rośliną”

plant cutting – (od „to cut / ciąć, kroić) szczepka, sadzonka (część rośliny, którą zamierza się ukorzenić lub już ukorzeniona część rośliny); np. The easiest ways to propagate houseplants is by taking a cutting or by dividing the plant. Division basically means separating the roots of the baby plant from the mother plant and repotting them. (…) Put your cuttings in a jar of tepid water and put the jar somewhere that receives bright, indirect light. Within a few days, you should see tiny roots sprouting. / Najłatwiejszym sposobem rozmnażania roślin domowych jest branie szczepki lub dzielenie rośliny. Dzielenie w zasadzie oznacza oddzielenie korzeni młodej rośliny od rośliny macierzystej i ponowne przesadzenie (przesadzenie do nowej doniczki). (…) Umieść swoje szczepki (fragmenty rośliny) w słoiku z letnią wodą, który postaw gdzieś, gdzie dostanie on jasne, niebezpośrednie światło. W ciągu kilku dni powinieneś widzieć kiełkujące malutkie korzenie. (Pamiętacie profesor Sprout z Harry’ego Pottera? Profesor Sprout, która zajmowała się magicznymi roślinami, przetłumaczymy na polski jako – profesor Kiełek)

pot [wymowa: pɒt], czasownik, znaczenie:
– posadzić roślinę w doniczce (doniczka //plant pot/flowerpot); np. I’m going to pot these seedlings / Zamierzam posadzić te siewki („seedling / siewka” od „seed / nasiono”)
– trafić bilą do łuzy/rękawa (np. w bilardzie)
– zastrzelić/ustrzelić zwierzynę/ptactwo (by później je zjeść) lub strzelać w zwierzynę nieuważnie celując

repot – przesadzić roślinę do nowej doniczki; np. Cacti should be repotted as soon as the roots begin to show through the drainage holes at the bottom of its pot. As a general rule, fast growing species should be repotted every two to three years and slow growing species every three to four years. Repotting is best carried out in the spring, when cacti are enjoying active growth. Water the cactus two days before repotting, so the roots are moist but not saturated. / Kaktusy powinny być przesadzane, jak tylko (ich) korzenie zaczynają pokazywać się przez dziurki na dole doniczki. Jest zasada, że szybko rosnące gatunki powinny być przesadzane co 2 – 3 lata, a wolnorosnące gatunki – co 3-4 lata. Przesadzanie najlepiej przeprowadzić na wiosnę, kiedy kaktusy mają czas aktywnego wzrostu. Podlej kaktusa dwa dni przed przesadzaniem, żeby korzenie były wilgotne, ale nieprzemoczone.

potting mix – ziemia doniczkowa (czyli „sadzeniowa mieszanka”, czasem ziemię doniczkową znajdziemy też jako: „potting compost / kompost do sadzenia”, „repotting mix / mieszanka do przesadzania” albo mieszanki przygotowane specjalnie pod gatunki roślin np. orchid potting mix / ziemia dla storczyków)

Przykłady produktów:


exaggerate [wymowa: ɪɡˈzædʒəreɪt], czasownik, znaczenie:
– przesadzać, popadać w przesadę, wyolbrzymiać, przejaskrawiać, koloryzować

 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie na górze wpisu wykonała Hannah Busing. Zdjęcie zielistki pochodzi z Wikipedii, a profesor Sprout z – The Mirror.