Kategoria: Zjawiska społeczne

Płeć to sex czy gender?

„Sex” oznacza „płeć” i można go rozumieć na dwa sposoby: stan bycia mężczyzną (lub kobietą), albo wszyscy mężczyźni (lub kobiety) jako ogół (np. w określeniu „płeć przeciwna / opposite sex). („Sex” to oczywiście także „seks”.) „Sex” jest określany przy narodzeniu, stąd mamy – „sex assigned at birth / płeć przypisana przy narodzeniu”. Wyraz ten znajdziemy w określeniach typu: sex organs / narządy płciowe, sex-change operation / operacja zmiany płci, sex chromosome / chromosom płciowy, czy single-sex school / szkoła tylko dla chłopców lub tylko dla dziewcząt (dosłownie: szkoła pojedynczej płci). Istnieje również czasownik „to sex”, który oznacza: określać, czy dane zwierzę jest samcem, czy samicą. Osoba, która wykonuje taką pracę, nazywa się „sexter / sekser” i najczęściej jest zatrudniana przy sortowaniu małych kurczaczków na kurki i koguciki.

„Gender” to też „płeć” i tak, jak „sex” również jest rozumiany na dwa sposoby. Słowo to zyskało szczególną popularność w połowie XX wieku i zaczęło stopniowo wypierać „sex”, który był dawniej zdecydowanym faworytem. Pierwsze użycia „gender” w znaczeniu „płeć” były żartobliwe – otóż gender był kojarzony jako termin lingwistyczny. Oznaczał on, tak jak i również teraz, „rodzaj” np. rodzaj męski rzeczowników / masculine gender of nouns. Niektóre słowniki podają, że „gender” oznacza płeć szczególnie, jeśli rozważamy ją jako zjawisko społeczno-kulturowe (a nie fakt biologiczny). Czyli można sobie wyobrazić, że ludzi, tak jak rzeczowniki, można podzielić na „rodzaje” i np. „rodzaje żeńskie” zazwyczaj zajmują się domem i dziećmi, a męskie – karierą (stąd mamy – traditional gender roles / tradycyjne role społeczne), czy zawody, jakie wykonują „rodzaje męskie” są zazwyczaj lepiej płatne, stąd mamy „gender pay gap / nierówność z wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn”.

Obecnie w ankietach, czy aplikacjach o pracę możecie napotkać pytania, które wielu mogą zbić z tropu – np. Which of the following describes how you think of yourself? / Które z następujących (opcji) opisuje, jak myślisz o sobie?, Which gender do you most associate with? / Z którą płcią najbardziej się identyfikujesz? A zamiast terminu „sex”, spotkamy – gender identity / tożsamość płciową. Cóż to takiego?

Gender identity to „poczucie, że należy się do danej płci (rozumianej jako zjawisko społeczno-kulturowe) “, podczas gdy „sex” jest faktem biologicznym. I najłatwiej ten termin wyjaśnić na przykładzie osób transpłciowych (transgender) – np. „sex” transkobiety (trans woman) określimy jako – mężczyzna, natomiast jej gender identity – jako kobieta. „Gender identity” obejmuje więcej, niż dwie tożsamości płciowe i osoby, które nie czują się ani kobietami, ani mężczyznami, nazywamy non-binary (niebinarne) lub genderqueer.

Obecnie znaczenia słowa „gender” (i jego pochodnych) bardzo szybko się zmieniają. W niektórych źródłach jest informacja, że „gender” oznacza właściwie tyle, co „sex”, czyli płeć biologiczną. Ten wpis za rok, czy dwa może być już nieaktualny. Jedno jest jednak pewne – słowo „gender” wyraźnie wypiera słowo „sex”. Być może niedługo słowniki będą podawać taką definicję tego słowa: sex (staromodnie) – płeć.

DODATEK
Dawniej David Bowie, a teraz Michał Szpak i Harry Styles mają dość specyficzny styl ubierania się – w języku angielskim jest nawet na niego odpowiednie określenie. Odpowiedź na to, jak ono brzmi i co to jest „gender reveal” – znajdziesz tutaj.

 

Strefa Kujona:

sex [wymowa: seks], rzeczownik, znaczenie:
– płeć, stan bycia mężczyzną lub stan bycia kobietą (u ludzi) albo samcem lub samicą (u zwierząt)
– płeć – rozumiana jako: wszyscy mężczyźni jako grupa (ogół) albo wszystkie kobiety, jako grupa (ogół); przykładowe określenia: opposite sex / płeć przeciwna, weaker sex / płeć słabsza (uwaga – Słownik Cambridge Dictionary podaje, że obecnie wielu uważa to określenie za obraźliwe)
– seks, np. safe sex / seks z zabezpieczeniem (bezpieczny seks), unprotected sex / seks bez zabezpieczeń, sex education / edukacja seksualna, sex trade / branża seksualna, sex life // życie seksualne/aktywność seksualna

sex, czasownik, znaczenie:
– określać, czy dane zwierzę jest samcem, czy samicą

gender [ˈdʒendə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– płeć – stan bycia kobietą lub mężczyzną, szczególnie wtedy, gdy płeć jest rozumiana jako zjawisko społeczno-kulturowe
– płeć – rozumiana jako: wszyscy mężczyźni jako grupa (ogół) albo wszystkie kobiety, jako grupa (ogół)
– rodzaj (żeński, męski lub nijaki – termin używany w gramatyce)

gender identity [wymowa: ˈdʒen.dər aɪˌden.tə.ti], rzeczownik, znaczenie:
– poczucie, że się przynależy do jakiejś płci (rozumianej jako zjawisko społeczno-kulturowe, czyli gender); tożsamość płciowa

transgender [wymowa: trænzˈdʒen.də(r)], (też trans, wymowa: trænz), przymiotnik, znaczenie:
– transpłciowy; ktoś, kto nie identyfikuje się ze swoją płcią biologiczną
Uwaga – słowo obraźliwe, jako rzeczownik

 

Materiały źródłowe:

słówka

inne

  • Rozróżnienie między „sex”, a „gender” (Wikipedia – po angielsku)
  • Tożsamość płciowa (Wikipedia – po angielsku, po polsku)
  • John Money – twórca rozumienia „gender” jako „płeć społeczno-kulturowa” (Wikipedia – po angielsku, po polsku)
  • Wzrost użycia słowa gender w ostatnich latach. Jest to pokazane na pierwszym wykresie (Fig 1 na stronie 3 tego dokumentu). Na osi „x” mamy lata 1966 – 2001, a na osi „y” – stosunek (ilości użycia słowa) „sex” do (ilości użycia słowa) „gender” w tytułach prac naukowych. Przyglądano się tytułom prac z dziedzin: nauki ścisłe (linia z kołami), nauki społeczne (linia z kwadratami) i nauki humanistyczne (linia z trójkątami)

Dla dociekliwych

Wikipedia podaje, że dawniej “gender” był terminem lingwistycznym, a jego znaczenie jako “płeć” wprowadził nowozelandzki psycholog John Money.

Money zajmował się osobami interpłciowymi (intersex people) – mają one albo gonady męskie i żeńskie (jądra i jajniki) albo ich zewnętrzne narządy płciowe nie są typowe dla żadnej z płci. Trudno je jednoznacznie zakwalifikować, dlatego Money stworzył 7 kryteriów wg których powinno się określać płeć takich osób – są to: chromosomy płciowe, struktura gonad, zewnętrzne narządy płciowe, wewnętrzne narządy płciowe, hormony, wychowanie i rola związana z płcią (gener role), czyli „jaką płeć odgrywa dana osoba”. Stąd zrodziło się rozumienie płci, jako zjawiska społeczno – kulturowego, gender.

Termin „gender” stał się szczególnie popularny w środowiskach feministycznych, zwłaszcza, że „sex” w XX wieku nabrał silnych erotycznych konotacji.

Niesamowity wgląd w popularność tego słowa daje praca dr Davida Haig pt. Niepowstrzymany wzrost “gender” i spadek “sex”: Społeczna zmiana w tytułach prac naukowych w latach 1945 – 2001 (The Inexorable Rise of Gender and the Decline of Sex: Social Change in Academic Titles, 1945 – 2001). Umieściłam ją jako ostatnią w Materiałach źródłowych. Możemy z niej wywnioskować, że w naukach ścisłych „gender” pojawiał się sporadycznie (jeden „gender” na 200-300 „sex’ów”), a od lat 80-tych „gender” mocno gonił „sex” i w 2001 roku oba słowa były praktycznie tak samo popularne. W naukach społecznych „gender” zaczął gonić „sex” znacznie wcześniej (od lat 60-tych), a na przełomie 80-tych i 90-tych oba słowa były tak samo popularne. Obecnie jest faworytem w naukach społecznych. W naukach humanistycznych zachodziła podobna zmiana, jak w naukach społecznych.

Właśnie na podstawie tych wykresów wnioskuję, że „sex” w znaczeniu „płeć” wyjdzie z użycia. Ciekawe, czy moje przewidywania się sprawdzą.

 

Zdjęcie pochodzi z portalu Pixabay.

Snowflake, safe space i triggers

Poprawność polityczna, o której wspominałam we wpisie PC, SJW – o co chodzi?, wiąże się ściśle z pokoleniem snowflake’ów, którzy są „easily triggered” i dlatego potrzebują „safe spaces”.

Kim jest „snowflake”?

Słowo „snowflake” każdy z nas przetłumaczy po prostu jako „płatek śniegu”. Wydaje się, że bycie tak nazwanym będzie traktowane jako komplement – w końcu każdy płatek śniegu jest wyjątkowy i piękny. Ale choć trudno w to uwierzyć, to jest to obelga! Snowflake to osoba niezmiernie wrażliwa, łatwo ulegająca emocjom i mało odporna na stres. Płatki śniegu są przekonanie, że ze względu na ich niezwykłą wrażliwość, należy im się specjalnie traktowanie, a nawet ochrona. Stąd na niektórych amerykańskich, czy brytyjskich uniwersytetach tworzy się tzw. safe spaces (bezpieczne miejsca, bezpieczne przestrzenie). „Safe space” to miejsce, które daje wsparcie osobom, które czują się marginalizowane albo zagrożone. W bezpiecznej przestrzeni każdy może swobodnie wyrażać siebie, bez ryzyka odrzucenia, bądź krytyki. Safe space to też miejsce, gdzie spotykają się osoby o tych samych poglądach, gdzie prowadzi się rozmowy pozbawione skrajnych i złych emocji. Płatki śniegu bardzo emocjonalnie reagują na odmienne opinie, poglądy i systemy wartości – mówi się, że są „easily triggered”.

Słowo „trigger” najlepiej zrozumieć, jeśli zaczniemy od rzeczownika i wtedy przetłumaczymy je na: spust, cyngiel; np. If you don’t intend to shoot the gun, don’t press the trigger / Jeśli nie zamierzasz strzelać z pistoletu, nie naciskaj cyngla. Inne znaczenie tego rzeczownika to – powód (w sensie, jakby “metaforyczny spust”), który powoduje jakąś reakcję, czy ciąg zdarzeń; np. Poor sleep could be the trigger of pain problems // Kiepski sen może być powodem / zaczątkiem problemów z bólem. “Trigger” jest też słowem używanym w psychologii. Zapewne wielu z Was słyszało o zespole stresu pourazowego (po angielsku PTSD: post-traumatic stress disorder). PTSD rozwija się u części osób, które miały jakieś bardzo trudne doświadczenie, a objawia się napadami paniki w sytuacji, gdy jakiś bodziec przypomina im to przeżycie (np. nagły hałas – wybuch granatu). I właśnie tego typu bodźce nazywamy też „triggers” (bodźce przypominające uraz).

Czasownik “to trigger” oznacza – spowodować, że coś się nagle zaczyna, szczególnie, jeśli rozpoczyna to serię wydarzeń; prowokować, wywoływać; np. Meghan Markle and Prince Harry’s interview with Oprah Winfrey will trigger a change in the Royal Family / Wywiad Oprah Winfrey z Meghan Markle i księciem Harrym wywoła zmianę w Rodzinie Królewskiej. Ten czasownik bardzo często pojawia się w kontekście niechcianego włączenia alarmu np. alarmu antywłamaniowego; np. A thief triggered an alarm / Złodziej włączył alarm. Ostatnie jego znaczenie to „spowodować silną reakcję emocjonalną u kogoś, ponieważ coś przypomniało temu komuś stresujące zdarzenie z przeszłości”, inaczej – przywołać traumę z przeszłości; np. The sound of barking dogs triggered her panic attack // Dźwięk / hałas szczekających psów wywołał u niej atak paniki.

A ktoś, kto jest „easily triggered”, bardzo łatwo wpada w jakiś silny stan emocjonalny, dlatego potrzebuje ochrony przed niektórymi bodźcami, by zachować swój dobrostan psychiczny.

Dlatego właśnie te słowa: snowflakes, safe spaces i easily triggered, bardzo często występują razem.

DODATEK
Ktoś, kto jest „easily triggered” potrzebuje „trigger warnings”. Niektórzy z kolei powinni uważać na „trigger food”. Jeśli chcesz się dowiedzieć, co oznaczają te dwa określenia, zajrzyj tutaj.
 

Strefa Kujona:

snowflake [wymowa: ˈsnəʊ.fleɪk], rzeczownik, znaczenie:
– płatek śniegu
– (mowa potoczna, pejoratywnie) osoba, która uważa się za kogoś wyjątkowego i domaga się specjalnego traktowania
– (mowa potoczna, pejoratywnie) osoba, która jest bardzo wrażliwa na krytykę i którą łatwo zdenerwować

safe space [wymowa: ˌseɪf ˈspeɪs], rzeczownik, znaczenie:
– przestrzeń / miejsce, gdzie nie ma ryzyka oceny, krytyki, czy odrzucenia; gdzie dana osoba może swobodnie wyrażać siebie bez obawy o negatywny odbiór; „safe spaces” służą osobom, które czują się marginalizowane (np. dawniej gay bars / bary dla gejów były „safe spaces” dla mężczyzn homoseksualnych); w odniesieniu do snowflake’ów „safe spaces” są miejscami, gdzie spotykają się osoby o tych samych poglądach, gdzie nie ma ryzyka konfrontacji, czy wzbudzenia negatywnych emocji; „safe spaces” także zapewniają wsparcie

trigger [wymowa: ˈtrɪɡ.ə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– spust, cyngiel
– powód (w sensie, jakby “metaforyczny spust”), który powoduje jakąś reakcję, czy ciąg zdarzeń; np. The parental desire to tidy up the house is the trigger for most Christmas Day rows / Rodzicielska chęć, żeby posprzątać dom jest zapalnikiem większości świątecznych awantur
– (w psychologii) bodziec przypominający jakieś traumatyczne przeżycie z przeszłości i wywołujący np. reakcję paniki

trigger, czasownik, znaczenie:
– spowodować, że coś się nagle zaczyna, szczególnie, jeśli rozpoczyna to serię wydarzeń; prowokować, wywoływać
– w: to trigger an alarm / włączyć alarm (ale nie nastawić, by działał, bo wtedy „to set an alarm”, tylko włączyć np. przez przypadek)
– (mowa potoczna) spowodować silną reakcję emocjonalną u kogoś, ponieważ coś przypomniało temu komuś stresujące zdarzenie z przeszłości, inaczej – przywołać traumę z przeszłości
 

Materiały źródłowe:

słówka

inne

 

Zdjęcie wykonał Marc Newberry, a można je znaleźć na Unsplash.

Kłopotliwe akcenty

Któregoś razu przysłuchiwałam się rozmowie dwu koleżanek z pracy i zauważyłam, że jedna z nich wypowiada słowo “hand” dokładnie tak, jak się je pisze. Zaciekawiło mnie to i zapytałam, czy wymowa przez “æ” (dźwięk pomiędzy naszym “a”, a “e”) jest też poprawna, bo takiej uczyła moja pani anglistka. Koleżanka odpowiedziała: Oh, that was posh / Och, tamto było „posh” (w sensie – tamta wymowa). Takiej odpowiedzi się w życiu nie spodziewałam. Posh!? Niemożliwe!

Podział klasowy w Wielkiej Brytanii

Nie wiem, czy wiecie, ale w Wielkiej Brytanii wciąż zauważa się podział na klasy społeczne. Brytyjczycy automatycznie wiedzą, kto do jakiej należy. Oceniają to po rodzinie, w jakiej ktoś się urodził, po szkole, jaką ktoś skończył, pracy, jaką ktoś wykonuje i po wymowie oczywiście. Różne są podziały na te klasy, ale tak z grubsza mamy je trzy: klasę robotniczą, klasę średnią i arystokrację.

Osoby należące do klasy robotniczej będą miały silny regionalny akcent. Arystokraci mówią bardzo wyraźnie i w moim odczuciu wolno. A nas w szkołach uczą wymowy i akcentu klasy średniej, która tutaj jest uważana za zamożną i wykształconą, stąd właśnie wziął się ten przymiotnik „posh” (posh – elegancki). Oczywiście wymowę arystokratów także uważa się za „posh”, ale to „oczywista oczywistość”.

Oh, that was posh

Jeśli powiemy o rzeczy, że jest „posh”, to będzie oznaczało, że ta rzecz jest droga, wysokiej jakości, elegancka, wytworna, ekskluzywna (np. Aston Martin is a posh car / Aston Martin jest ekskluzywnym samochodem). Natomiast jeśli tym przymiotnikiem określimy osobę, to będzie oznaczało, że ta osoba należy do wyższej klasy społecznej, czyli „posh people” to ludzie wpływowi i zamożni. „Posh person / osoba z wyższej klasy społecznej” zazwyczaj skończył/ła „posh school / szkołę prywatną”, a jeśli mieszka w mieście to w „posh part of town / droższej dzielnicy” i „talks posh / mówi, jak osoba pochodząca z wyższej klasy”.

Z rzeczami i osobami prawdziwie posh raczej mało kto z nas będzie miał do czynienia. Natomiast oceniając kogoś w stosunku do siebie i dochodząc do wniosku, że ta osoba jest bardziej „elegancka” (albo jest jej bliżej tego, co reprezentuje właśnie ta nieuchwytna klasa wyższa), można określić ją jako posh. Jedna z koleżanek z pracy zawsze piła herbatę miętową i to było określone jako „posh” przez jedną z Brytyjek (nie pytajcie dlaczego, ja wciąż tego nie rozumiem).

Jaki procent mieszkańców Wysp mówi z akcentem, którego uczą nas w szkole?

Kiedy ja się uczyłam angielskiego, to przez długi czas sądziłam, że większość osób na Wyspach mówi właśnie tak, jak nas uczą. Jednakże Wielka Brytania jest krajem, gdzie jest wiele lokalnych wariantów języka (dialektów). Sama Anglia (wg Wikipedii) ma ich aż 33! (A przecież jest jeszcze choćby Szkocja. Jeśli ktoś z Was był w Szkocji, to wie, jak bardzo tamtejszy angielski różni się od tego angielskiego, jakiego uczą nas w szkołach.)

A uczą nas Received Pronunciation (w skrócie RP), czasem określa się go też jako BBC English (bo dawniej taką wymowę mieli wszyscy spikerzy radiowi i dziennikarze telewizyjni), Standard English (ogólnie przyjęta jako poprawna wersja języka angielskiego) lub Queen’s English (język, jakim mówi Królowa).

Szacuje się, że czystym RP English mówi tylko 3% populacji Wyspy. Także jeśli spotkacie kogoś, kto mówi z tym akcentem, to najprawdopodobniej nie jest to rodowity Brytyjczyk.

Accentism

Dawniej każdy prezenter radiowy i telewizyjny miał ten sam akcent. Obecnie dąży się do tego, by pokazać różnorodność akcentów. Żyjemy w czasach, kiedy walczy się z wszelkimi przejawami dyskryminacji. Wymyślono nawet słowo opisujące zjawisko negatywnego postrzegania osób z jakimś (nielubianym przez nas) akcentem – accentism.

W Wielkiej Brytanii jest to realny problem, bo jak wykazały badania, osoby mające silny lokalny akcent, mają problem ze znalezieniem lepszej pracy. Część z nich stara się go „zgubić”, ale potem żałują, bo czują, że stracili część tego, kim są i skąd pochodzą. Czasem takie działanie jest traktowane jako rodzaj zdrady swoich korzeni, albo (co gorzej) udawania, że się należy do wyższej klasy społecznej, niż się należy w istocie.

Wyjaśnienie
Podział na klasy jest dużo bardziej zróżnicowany, np. często wyróżnia się klasę osób bezrobotnych (żyjących z zasiłków), klasę upperclass (czyli ci między klasą średnia, a arystokracją i to akcent tej klasy najczęściej jest określany jako „posh”, on się trochę różni od naszego, szkolnego RP). RP English czasem określa się jako „posh”, czasem nie. Myślę, że ta sprawa jest bardzo subiektywna i trudno jest tutaj dać jednoznaczną opinię.

W tekście używam zamiennie słów akcent i dialekt, choć to nie są do końca równoznaczne słowa (akcent – charakterystyczna wymowa, dialekt – charakterystyczna wymowa i charakterystyczne dla danego regionu słowa, czyli pewna „wersja” języka w danym regionie kraju).

DODATEK
Co oznacza „too posh to push”? Jaka jest jedna z teorii o powstaniu słowa „posh”? I jakiej litery nie lubi wymawiać klasa robotnicza mieszkająca we wschodniej części Londynu? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz tutaj.

 

Strefa Kujona:

posh [wymowa: pɒʃ], przymiotnik, znaczenie:
– (mowa potoczna) o rzeczach i miejscach – drogie i wysokiej jakości; elegancki, wytworny, ekskluzywny
– (mowa potoczna) o ludziach i ich sposobie mówienia – pochodzący z wyższej klasy społecznej; z wyższych sfer

posh, przysłówek, znaczenie:
– (mowa potoczna, czasem pejoratywne) typowo dla osób z wyższej klasy społecznej; np. to talk posh // mówić, jak nadziani/arystokracja (może macie lepsze pomysły na tłumaczenie?)

poshness [wymowa: ˈpɒʃ.nəs], rzeczownik, znaczenie:
– (mowa potoczna) wykwintność, ekskluzywność, wytworność
– (mowa potoczna) cecha (właściwość) pochodzenia z wyższych sfer (z wyższej klasy społecznej)

posho [wymowa: ˈpɒʃ.əʊ], rzeczownik, znaczenie:
– (mowa potoczna, pejoratywne) osoba z wysokiej klasy społecznej, zwłaszcza taka, która jest irytująca; panisko
 

Materiały źródłowe:

słówka

inne

 

Zdjęcie wykonał Stephen Packwood, a można je znaleźć na portalu Unsplash.

PC, SJW – o co chodzi?

„English with Lucy” to kanał na YouTube prowadzony przez młodą Angielkę – Lucy Bellę Earl. Lucy uczy właściwej wymowy i ładnego wypowiadania się. Kanał jest bardzo znany, bo śledzi go kilka milionów użytkowników. W tamtym roku zrobiło się o nim jeszcze bardziej głośno, ponieważ jedna z lekcji wywołała spore kontrowersje.

Co zawierała owa lekcja? Otóż Lucy podała w niej listę 10 słów, które wiele osób wypowiada nieprawidłowo i radziła, by nauczyć się ich poprawnej wymowy, ponieważ będziemy robić wrażenie bardziej wykształconych i inteligentnych. Stali fani kanału przyjęli pozytywnie ów filmik, ale grupa socjolingwistów zaczęła się bliżej przyglądać twórczości Lucy. Zauważyli oni, że autorka promuje tylko jeden typ akcentu i przedstawia go jako ten właściwy i taki, do jakiego powinniśmy dążyć. Dodatkowo doszukali się przekazu, że błędna wymowa świadczy o braku inteligencji i słabym wykształceniu. W internecie rozpoczęła się burza.

Lucy ostatecznie usunęła te filmiki, które wywołały, bądź mogły wywołać kontrowersje. Wystosowała także oficjalne przeprosiny, w których wyznała, że kierowały nią tylko dobre intencje i przeprasza każdego, kogo uraziły jej materiały. Czy były one obraźliwe, czy nie, już nie stwierdzimy, natomiast wiemy jedno: Lucy nie była PC i została upomniana przez SJW.

PC większość z nas skojarzy z komputerem osobistym (PC – personal computer), a w skrócie – pecet. PC w języku angielskim to także posterunkowy policji (PC – police constable); np. PC Smith / Posterunkowy Smith. Trzecie rozwinięcie tego akronimu to politically correct // politycznie poprawny/a/e. Osoba “politically correct”, a taką nie była Lucy, zachowuje się tak, by nie urazić mniejszości etnicznych, seksualnych itp., czyli tych słabszych, mniej uprzywilejowanych jednostek. Wg niektórych socjolingwistów do tej grupy należą też ludzie mówiący słabo po angielsku. Dlatego Lucy tworząc lekcje powinna być “politically correct” (czyli nie umniejszać osób ze słabą znajomością angielskiego) oraz używać politycznie poprawnych słów i zwrotów (neutralnych, nie wywołujących negatywnych skojarzeń, nikogo nie wykluczających).

SJW to z kolei akronim od “social justice warrior”. “Social” oznacza “socjalny, społeczny”, np. pracownik społeczny to social worker, a zasiłek socjalny to social benefit. “Social” w języku angielskim oznacza też towarzyski; np. My dog is very social. He loves meeting new people and new dogs / Mój pies jest bardzo towarzyski. Kocha spotykać (poznawać) nowych ludzi i nowe psy. “Justice” przetłumaczymy na “sprawiedliwość” oraz “system, wymiar sprawiedliwości”. Ostatnie słowo – warrior to “wojownik”. Podsumowując – SJW to wojownik sprawiedliwości społecznej. O co walczy?

SJW uważa, że w społeczeństwie są grupy osób, które są traktowane niesprawiedliwie i nie mają takich samych praw, jak pozostali obywatele. Będą to głównie członkowie mniejszości etnicznych (stąd SJW znajdziemy wśród osób popierających ruch BLM), bądź seksualnych (ruch LGBTQ). Wg niego/niej te marginalne społeczności nie mają wystarczającej siły przebicia i trzeba im pomagać oraz je chronić. Określenie powstało pod koniec XX wieku i było terminem neutralnym, bądź nawet pozytywnym do 2011 roku. Dziesięć lat temu SJW stał się inwektywą używaną przez użytkowników Twittera. Obecnie jest kojarzone z osobą, która zawzięcie wspiera idee progresywne społecznie. Odrzuca logikę i fakty, jest niechętna dyskusji, ulega emocjom, czasem nawet zachowuje się agresywnie.
 

Strefa Kujona:

PC [wymowa: ˌpiːˈsiː], znaczenie:
– rzeczownik, skrót od „personal computer”; komputer osobisty, pecet
– rzeczownik, skrót od „police constable”; posterunkowy policji
– przymiotnik, skrót od „politically correct” [wymowa: pəˌlɪt.ɪ.kəl.i kəˈrekt]: 1. osoba politycznie poprawna (a politically correct person) ma przekonanie, że powinno się unikać używania języka i działań, które potencjalnie mogą być odebrane, jako obraźliwe (szczególnie chodzi o te słowa, zwroty i działania, które tyczą się płci i rasy); 2. politycznie poprawne słowo lub wyrażenie (a politically correct word or expression) jest neutralnym słowem lub wyrażeniem używanym w zastępstwie potencjalnie obraźliwego słowa lub wyrażenia np. “humankind” zamiast “mankind” (oba oznaczają ludzkość)

political correctness [wymowa: pəˌlɪt.ɪ.kəl kəˈrekt.nəs], rzeczownik, znaczenie:
– poprawność polityczna [unikanie słów i wyrażeń (oraz działań), które mogłyby obrazić innych, szczególnie tych, którzy należą do mniejszości seksualnych i etnicznych]

social [ wymowa: ˈsəʊ.ʃəl], przymiotnik, znaczenie:
– towarzyski, odnoszący się do zajęć niezwiązanych z pracą zawodową, w czasie których spotykasz innych ludzi i spędzasz z nimi czas; np. social life / życie towarzyskie, social event / spotkanie (wydarzenie) towarzyskie
– społeczny, socjalny, odnoszący się do społeczeństwa i do życia w grupie w zorganizowany sposób; np. social worker / pracownik socjalny

justice [wymowa: ˈdʒʌs.tɪs], rzeczownik, znaczenie:
– sprawiedliwość
– system sprawiedliwości, wymiar sprawiedliwości
– tytuł sędziego w Sądzie Najwyższym

warrior [ˈwɒr.i.ə(r)], rzeczownik, znaczenie:
– wojownik; np. a Samurai warrior / wojownik samurajski

SJW, social justice warrior – wojownik sprawiedliwości społecznej, pejoratywne określenie osoby, która promuje poglądy postępowe społecznie
 

Materiały źródłowe (słówka):

 

Zdjęcie wykonał Kerem Yucel, a można je znaleźć na portalu FREEIMAGES.

Przedziwne dzieje słowa gay

Słownik etymologiczny podaje, że słowo „gay” istniało już w średniowieczu. Wówczas tłumaczylibyśmy je na: radosny, wesoły, beztroski (o osobach), błyszczący, jasny, bogaty (o rzeczach).

W XVI wieku wyraz ten w niektórych kontekstach zaczął oznaczać: hedonistyczny, frywolny. Później to znaczenie się wzmocniło i wskazywało już na rozwiązłość; stąd np. gay woman to była prostytutka, gay man – kobieciarz, gay house – dom publiczny.

Na początku XX wieku „gay” w obecnym znaczeniu pojawił się najpierw w slangu osób homoseksualnych, jako zamiennik na istniejące już homosexual. Homosexuality wówczas było nazwą zaburzenia psychicznego (tak to wówczas kwalifikowano), które objawiało się pociągiem seksualnym do osób tej samej płci. Powstały przepisy karzące za utrzymywanie relacji seksualnych między mężczyznami. Zostały one zniesione dopiero w 1967 r. dla Anglii, w 1980 dla Szkocji i w 1982 dla Irlandii Północnej. Przez wiele lat homoseksualni mężczyźni (bo kontakty homoseksualne między kobietami nigdy nie były penalizowane) nie mogli jawnie nawiązywać relacji, ani przyznawać się do swoich skłonności. Potrzeba stała się matką wynalazków – w tymże środowisku posługiwano się Polari – slangową gwarą, w której niektóre wyrazy miały podwójne znaczenie; i np. gay man dla osoby niewtajemniczonej oznaczał tylko wesołego mężczyznę, dla wtajemniczonej – homoseksualistę. Z czasem Polari stracił na popularności, natomiast słowo gay w znaczeniu „homoseksualny” przenikło do codziennej angielszczyzny. Obecnie większość osób kojarzy je tylko z tym.

Jednak to jeszcze nie koniec dziwnych losów tego słowa. W młodzieżowym slangu używa się słowa „gay” w znaczeniu: nudny, niemodny, nieatrakcyjny. Niektóre słowniki podają, że to znaczenie wyewoluowało niezależnie od znaczenia homoseksualny, inne, że tak nie jest. Wielu uważa, że używanie tego słowa w tym negatywnym, obraźliwym znaczeniu jest szkodliwe dla osób, które identyfikują się jako osoby homoseksualne (czyli gay). Sprawę komplikuje fakt, że jest to obecnie najpopularniejsze obraźliwe słowo używane przez nastolatków.

DODATEK
Co oznacza „gaiety” i „gaily” jeszcze idzie się domyślić, ale „naff”?! A jest to bardzo popularne słowo w Wielkiej Brytanii. Jeśli chcesz się dowiedzieć, co oznacza, zajrzyj tutaj.

 

Strefa Kujona:

gay (synonim: homosexual) [wymowa: ɡeɪ], rzeczownik, znaczenie:
– osoba (szczególnie często używa się tego słowa w stosunku do mężczyzn), którą pociągają osoby tej samej płci, co on/ona; gej, lesbijka, osoba homoseksualna

gay, przymiotnik, znaczenie:
– (synonim: homosexual) mający/ca pociąg do osób tej samej płci, co on / ona; homoseksualny
– (staromodnie) szczęśliwy, wesoły
– (staromodnie) (o miejscu) jasne, ciekawe, atrakcyjne
– (staromodnie) kolorowy, żywy
– (młodzieżowy slang, obraźliwie) nudny, niemodny, nieatrakcyjny; lipny, do bani

 

Materiały źródłowe:

słówka

inne

W trakcie pisania wciąż natrafiam na coraz to nowe informacje nt. interesującego mnie tematu. Pomyślałam sobie, że może kogoś z Was też interesuje jakiś aspekt tego tekstu i chciałby/chciałaby dowiedzieć się więcej. Starałam się umieścić materiały, które uznałam za szczególnie ciekawe. Większość z nich jest tylko po angielsku, hasła z Wikipedii zazwyczaj są przetłumaczone na język polski, ale ich polskie wersje są często znacznie okrojone.

Zdjęcie pochodzi z portalu Unsplash, a jego twórcą jest Jordan McDonald.